الفرق بين المراجعتين لصفحة: «الآفاقي»

أُزيل ٨٧ بايت ،  ٢١ يناير ٢٠٢٠
لا يوجد ملخص تحرير
لا ملخص تعديل
لا ملخص تعديل
سطر ١: سطر ١:
المحتوى                                                                               
'''الافاقي''' يطلق على شخص يقيم في خارج [[منطقة حرم مكة]] المكرمة (وفقا لراي فقهاء الامامية الشهير يبعد نحو 88 كيلومتر) .
الافاقي يطلق على شخص يقيم في خارج منطقة حرم مكة المكرمة ( وفقًا لراي فقهاء الامامية الشهير يبعد نحو 88 كيلومترا ) .
وبامكان الافاقي فقط ان يؤدي مناسك [[الحج التمتع]] من بين المناسك الثلاثة. وفي حالات الطوارئ فقط بامكانه ان يؤدي [[حج القران]] او [[حج الافراد]] . يقوم بالاحرام في المواقيت والاماكن الخاصة. إذا اختار الافاقي مكة المكرمة وطنا له بعد ان اصبح مكلفا لاداء مناسك الحج فان مهامه لن تتغيير.
وبامكان الافاقي فقط ان يؤدي مناسك الحج الواجب من بين المناسك الثلاثة. وفي حالات الطوارئ فقط بامكانه ان يؤدي حج القران او حج الافراد . يقوم بالاحرام في المواقيت والاماكن الخاصة . إذا اختار الافاقي مكة المكرمة وطنا له بعد ان اصبح مكلفا لاداء مناسك الحج فان مهامه لن تتغيير.


== المفاهیم والدلالات ==  
== المفاهیم والدلالات ==  
الافاقي منسوب إلى الافاق (جمع أفق) وبمعنى اللغوي الشخص الذي يأتي من الساحل والضواحي والنواحي البعيدة.<ref>النهایه، ابن اثیر، ج۳، ص۳۸؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۵-۶، «افق».</ref> ويعتقد البعض،ان هذا المصطلح الشائع لدى [[الفقهاء]] يتعارض مع القواعد المتعارفة للأدب العربي ، لأنه ينسب دوما باسم المفرد. <ref>حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۵۱۵.</ref> وبالتالي، فقد اعتبر البعض تم اصل المصطلح اُفُقی او اَفَقی. <ref>الصحاح، ج۴، ص۱۴۴۶؛ تاج العروس، ج۱۳، ص۶، «افق».</ref>
الافاقي، منسوب إلى الافاق (جمع أفق) وبمعنى اللغوي الشخص الذي يأتي من الساحل والضواحي والنواحي البعيدة.<ref>النهایة، ابن اثیر، ج۳، ص۳۸؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۵-۶، «افق».</ref> ويعتقد البعض،ان هذا المصطلح الشائع لدى [[الفقهاء]] يتعارض مع القواعد المتعارفة للأدب العربي، لأنه ينسب دوما باسم المفرد. <ref>حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۵۱۵.</ref> وبالتالي، فقد اعتبر البعض تم اصل المصطلح اُفُقي او اَفَقی. <ref>الصحاح، ج۴، ص۱۴۴۶؛ تاج العروس، ج۱۳، ص۶، «افق».</ref>


في المصطلح [[الفقهي]]، يطلق الافاقي على شخص يقيم في مناطق بعيدة عن [[مكة]] المكرمة (وبتعبير آخر خارج [[منطقة حرم مكة]] المكرمة. <ref>تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۹۴؛ حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۵۱۴-۵۱۵؛ معجم لغة الفقهاء، ص۳۶</ref> وقد تم استخدام هذا المفهوم في [[القران الكريم]] ( الحج 22/ 25 ) من خلال كلمة ''الباد''<ref>نهج البلاغه، ج۳، نامه ۶۷؛ زبدة البیان، ص۲۲۰.</ref> وفي الفقه جاء بتعابير مختلفة من بينها اهل الافاق <ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۷۱-۳۷۲؛ الروضة البهیه، ج۲، ص۲۱۷؛ الحدائق، ج۱۴، ص۳۲۱، ۴۰۲.</ref> وأهل الامصار <ref>المقنعه، ص۳۹۵؛ قس: المبسوط، سرخسی، ج۱۲، ص۱۸؛ تحریر الاحکام، ج۱، ص۵۵۹، ۵۶۵.</ref> والنائي <ref>الدروس، ج۱، ص۳۳۰-۳۳۱؛ ذکری، ج۳، ص۱۸۴؛ الحدائق، ج۱۴، ص۳۲۰-۳۲۱.</ref> و البعيد <ref>تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۸۶؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۵۱؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۵</ref>، في المقابل ، تشير بعض المصادر الفقهية إلى ان شخص الذي يقيم في منطقة [[مواقيت]] خارج [[منطقة الحرم]] يطلق عيله [[بستاني]] ومن هذا المنطلق كان [[بستان بين عامر]] في هذه المنطقة <ref>تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref>. القرآن الكريم استخدم تعابير للشخص الذي يقيم في منطقة الحرم ''العاكف'' <ref>نهج البلاغه، ج۳، نامه ۶۷؛ المعتبر، ج۲، ص۷۲۹؛ زبدة البیان، ص۲۲۰.</ref>( حج/22، 25) و«[[حاضري المسجد الحرام]]» ( البقرة / 2،196 )<ref>حفة الفقهاء، ج۱، ص۴۱۱؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۸.</ref> . تشير المصادر الفقهية إلى ان مثل هذا الشخص يطلق عليه تعابير مثل الحرمي <ref>النهایه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۷۵؛ حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۶۳۷.</ref> واهل مكة <ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۶۹-۳۷۱،المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۰۲، ۳۰۸؛ الکافی،حلبی، ص۱۹۱.</ref> واهل الحرم <ref>المراسم العلویه، ص۱۰۷؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۸.</ref> و مقيم. <ref> شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۷۸؛ مجمع الفائده، ج۶، ص۳۵- ۳۶.</ref>
في المصطلح [[الفقهي]]، يطلق الافاقي على شخص يقيم في مناطق بعيدة عن [[مكة]] المكرمة (وبتعبير آخر خارج [[منطقة حرم مكة]] المكرمة. <ref>تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۹۴؛ حاشیة رد المحتار، ج۲، ص ۵۱۴-۵۱۵؛ معجم لغة الفقهاء، ص۳۶</ref> وقد تم استخدام هذا المفهوم في [[القران الكريم]] (الحج 22/ 25) من خلال كلمة ''الباد''<ref>نهج البلاغة، ج۳، نامه ۶۷؛ زبدة البیان، ص۲۲۰.</ref> وفي الفقه جاء بتعابير مختلفة من بينها اهل الافاق <ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۷۱-۳۷۲؛ الروضة البهیة، ج۲، ص۲۱۷؛ الحدائق، ج۱۴، ص۳۲۱، ۴۰۲.</ref> وأهل الامصار <ref>المقنعة، ص۳۹۵؛ قس: المبسوط، سرخسي، ج۱۲، ص۱۸؛ تحریر الاحکام، ج۱، ص۵۵۹، ۵۶۵.</ref> والنائي <ref>الدروس، ج۱، ص۳۳۰-۳۳۱؛ ذکری، ج۳، ص۱۸۴؛ الحدائق، ج۱۴، ص۳۲۰-۳۲۱.</ref> و البعيد <ref>تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۸۶؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۵۱؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۵</ref>، في المقابل ، تشير بعض المصادر الفقهية إلى ان شخص الذي يقيم في منطقة [[مواقيت]] خارج [[منطقة الحرم]] يطلق عيله [[بستاني]] ومن هذا المنطلق كان [[بستان بين عامر]] في هذه المنطقة <ref>تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref>. القرآن الكريم استخدم تعابير للشخص الذي يقيم في منطقة الحرم ''العاكف'' <ref>نهج البلاغه، ج۳، نامه ۶۷؛ المعتبر، ج۲، ص۷۲۹؛ زبدة البیان، ص۲۲۰.</ref>( حج/22، 25) و«[[حاضري المسجد الحرام]]» ( البقرة / 2،196 )<ref>حفة الفقهاء، ج۱، ص۴۱۱؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۸.</ref> . تشير المصادر الفقهية إلى ان مثل هذا الشخص يطلق عليه تعابير مثل الحرمي <ref>النهایه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۷۵؛ حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۶۳۷.</ref> واهل مكة <ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۶۹-۳۷۱،المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۰۲، ۳۰۸؛ الکافی،حلبی، ص۱۹۱.</ref> واهل الحرم <ref>المراسم العلویه، ص۱۰۷؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۸.</ref> و مقيم. <ref> شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۷۸؛ مجمع الفائده، ج۶، ص۳۵- ۳۶.</ref>


== منطقة خارج الحرم ==  
== منطقة خارج الحرم ==  
سطر ٥٤: سطر ٥٣:
  | نویسنده = حمیدرضا خراساني
  | نویسنده = حمیدرضا خراساني
}}
}}
* '''الاستبصار''':الطوسی (م. ۴۶۰ق.)، به کوشش موسوی الخرسان، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش
* '''الاستبصار''':الطوسي(م. ۴۶۰ق.)، به کوشش موسوي الخرسان، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش
* '''الانصاف فی معرفة الراجح من الخلاف''':المرداوی (م.۸۸۵ق.)، به کوشش محمد حامد، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق
* '''الانصاف في معرفة الراجح من الخلاف''':المرداوي (م.۸۸۵ق.)، به کوشش محمد حامد، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق
* '''بدائع الصنائع''':علاء الدین الکاسانی (م.۵۸۷ق.)، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، ۱۴۰۹ق
* '''بدائع الصنائع''':علاء الدین الکاساني (م.۵۸۷ق.)، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، ۱۴۰۹ق
* '''تاج العروس''':الزبیدی (م.۱۲۰۵ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت،‌ دار الفکر، ۱۴۱۴ق
* '''تاج العروس''':الزبیدي(م.۱۲۰۵ق.)، به کوشش علي شیری، بیروت،‌ دار الفکر، ۱۴۱۴ق
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''':العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق علیه‌السلام، ۱۴۲۰ق
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''':العلامة الحلي (م.۷۲۶ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق علیه‌السلام، ۱۴۲۰ق
* '''تحفة الفقهاء''':علاءالدین السمرقندی (م.۵۳۵/۵۳۹ق.)، بیروت،‌ دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق
* '''تحفة الفقهاء''':علاءالدین السمرقندي (م.۵۳۵/۵۳۹ق.)، بیروت،‌ دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق
* '''تذکرة الفقهاء''':العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، قم، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۴ق
* '''تذکرة الفقهاء''':العلامة الحلي (م.۷۲۶ق.)، قم، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۴ق
* '''تهذیب الاحکام''':الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش
* '''تهذیب الاحکام''':الطوسي (م.۴۶۰ق.)، به کوشش موسوي و آخوندی، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش
* '''جواهر الکلام''':النجفی (م.۱۲۶۶ق.)، به کوشش قوچانی، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی
* '''جواهر الکلام''':النجفي (م.۱۲۶۶ق.)، به کوشش قوچانی، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی
* '''حاشیة الدسوقی''':الدسوقی (م.۱۲۳۰ق.)،‌دار احیاء الکتب العربیه
* '''حاشیة الدسوقی''':الدسوقي(م.۱۲۳۰ق.)،‌دار احیاء الکتب العربیه
* '''حاشیة رد المحتار''':ابن عابدین (م.۱۲۵۲ق.)، به کوشش مکتبة البحوث، بیروت،‌ دار الفکر، ۱۴۱۵ق
* '''حاشیة رد المحتار''':ابن عابدین (م.۱۲۵۲ق.)، به کوشش مکتبة البحوث، بیروت،‌ دار الفکر، ۱۴۱۵ق
* '''الحدائق الناضره''':یوسف البحرانی (م.۱۱۸۶ق.)، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۳ش
* '''الحدائق الناضره''':یوسف البحراني (م.۱۱۸۶ق.)، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۳ش
* '''الخلاف''':الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش سید علی خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۸ق
* '''الخلاف''':الطوسي (م.۴۶۰ق.)، به کوشش سید علي خراساني و دیگران، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۸ق
* '''الدروس الشرعیه''':الشهید الاول (م.۷۸۶ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''الدروس الشرعیه''':الشهید الاول (م.۷۸۶ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''ذخیرة المعاد''':محمد باقر السبزواری (م.۱۰۹۰ق.)، آل البیت علیهم السلام
* '''ذخیرة المعاد''':محمد باقر السبزواري(م.۱۰۹۰ق.)، آل البیت علیهم السلام
* '''ذکری''':الشهید الاول (م.۷۸۶ق.)، قم، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۹ق
* '''ذکری''':الشهید الاول (م.۷۸۶ق.)، قم، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۹ق
* '''الروضة البهیه''':الشهید الثانی (م.۹۶۵ق.)، به کوشش کلانتر، قم، مکتبة الداوری، ۱۴۱۰ق
* '''الروضة البهیه''':الشهید الثاني (م.۹۶۵ق.)، به کوشش کلانتر، قم، مکتبة الداوری، ۱۴۱۰ق
* '''ریاض المسائل''':سید علی الطباطبائی (م.۱۲۳۱ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''ریاض المسائل''':سید علي الطباطبائي (م.۱۲۳۱ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''زبدة البیان''':المقدس الاردبیلی (م.۹۹۳ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه
* '''زبدة البیان''':المقدس الاردبیلي (م.۹۹۳ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه
* '''السرائر''':ابن ادریس (م.۵۹۸ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۱ق
* '''السرائر''':ابن ادریس (م.۵۹۸ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۱ق
* '''شرایع الاسلام''':المحقق الحلی (م.۶۷۶ق.)، به کوشش سید صادق شیرازی، تهران، استقلال، ۱۴۰۹ق
* '''شرایع الاسلام''':المحقق الحلي (م.۶۷۶ق.)، به کوشش سید صادق شیرازی، تهران، استقلال، ۱۴۰۹ق
* '''الشرح الکبیر''': ابوالبرکات (م.۱۲۰۱ق.)،‌دار احیاء الکتب العربیه
* '''الشرح الکبیر''': ابوالبرکات (م.۱۲۰۱ق.)،‌دار احیاء الکتب العربیه
* '''الصحاح''':الجوهری (م.۳۹۳ق.)، به کوشش احمد العطار، بیروت،‌دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق
* '''الصحاح''':الجوهري (م.۳۹۳ق.)، به کوشش احمد العطار، بیروت،‌دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق
* '''العروة الوثقی''':سید محمد کاظم یزدی (م.۱۳۳۷ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق
* '''العروة الوثقی''':سید محمد کاظم یزدي(م.۱۳۳۷ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق
* '''غنیة النزوع''':الحلبی (م.۵۸۵ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، ۱۴۱۷ق
* '''غنیة النزوع''':الحلبی (م.۵۸۵ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، ۱۴۱۷ق
* '''فتح العزیز''':عبدالکریم بن محمد الرافعی (م.۶۲۳ق.)،‌دار الفکر
* '''فتح العزیز''':عبدالکریم بن محمد الرافعي(م.۶۲۳ق.)،‌دار الفکر
* '''قواعد الاحکام''':العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق
* '''قواعد الاحکام''':العلامة الحلي (م.۷۲۶ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق
* '''الکافی فی الفقه''':ابوالصلاح الحلبی (م.۴۴۷ق.)، به کوشش استادی، اصفهان، مکتبة امیر المؤمنین علیه‌السلام، ۱۴۰۳ق
* '''الکافي في الفقه''':ابوالصلاح الحلبي  (م.۴۴۷ق.)، به کوشش استادی، اصفهان، مکتبة امیر المؤمنین علیه‌السلام، ۱۴۰۳ق
* '''الکافی''':الکلینی (م.۳۲۹ق.)، به کوشش غفاری، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش
* '''الکافی''':الکلیني (م.۳۲۹ق.)، به کوشش غفاری، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش
* '''کشف الرموز''':الفاضل الآبی (م.۶۹۰ق.)، به کوشش اشتهاردی و یزدی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۸ق
* '''کشف الرموز''':الفاضل الآبي (م.۶۹۰ق.)، به کوشش اشتهاردي و یزدی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۸ق
* '''کشف اللثام''':الفاضل الهندی (م.۱۱۳۷ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۶ق
* '''کشف اللثام''':الفاضل الهندي (م.۱۱۳۷ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۶ق
* '''کفایة الاثر''':علی بن محمد خزاز قمی (م.۴۰۰ق.)، به کوشش کوه کمری، قم، بیدار، ۱۴۰۱ق
* '''کفایة الاثر''':علي بن محمد خزاز قمي  (م.۴۰۰ق.)، به کوشش کوه کمری، قم، بیدار، ۱۴۰۱ق
* '''لسان العرب''':ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزة، ۱۴۰۵ق
* '''لسان العرب''':ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزة، ۱۴۰۵ق
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''':الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، مکتبة المرتضویه
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''':الطوسي (م.۴۶۰ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، مکتبة المرتضویه
* '''المبسوط''':السرخسی (م.۴۸۳ق.)، بیروت،‌دار المعرفه، ۱۴۰۶ق
* '''المبسوط''':السرخسي (م.۴۸۳ق.)، بیروت،‌دار المعرفه، ۱۴۰۶ق
* '''مجمع الفائدة والبرهان''':المحقق الاردبیلی (م.۹۹۳ق.)، به کوشش عراقی و دیگران، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۶ق
* '''مجمع الفائدة والبرهان''':المحقق الاردبیلي (م.۹۹۳ق.)، به کوشش عراقي و دیگران، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۶ق
* '''المجموع شرح المهذب''':النووی (م.۶۷۶ق.)،‌دار الفکر
* '''المجموع شرح المهذب''':النووي (م.۶۷۶ق.)،‌دار الفکر
* '''مختلف الشیعه''':العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''مختلف الشیعه''':العلامة الحلي(م.۷۲۶ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''مدارک الاحکام''':سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م.۱۰۰۹ق.)، قم، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۰ق
* '''مدارک الاحکام''':سید محمد بن علي الموسوي العاملي(م.۱۰۰۹ق.)، قم، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۰ق
* '''المدونة الکبری''':مالک بن انس (م.۱۷۹ق.)، مصر، مطبعة السعاده
* '''المدونة الکبری''':مالک بن انس (م.۱۷۹ق.)، مصر، مطبعة السعاده
* '''المراسم العلویه''':سلار حمزة بن عبدالعزیز (م.۴۴۸ق.)، به کوشش حسینی، قم، المجمع العالمی لأهل البیت، ۱۴۱۴ق
* '''المراسم العلویه''':سلار حمزة بن عبدالعزیز (م.۴۴۸ق.)، به کوشش حسینی، قم، المجمع العالمي لأهل البیت، ۱۴۱۴ق
* '''مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام''':الشهید الثانی (م.۹۶۵ق.)، قم، معارف اسلامی، ۱۴۱۶ق
* '''مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام''':الشهید الثاني(م.۹۶۵ق.)، قم، معارف اسلامی، ۱۴۱۶ق
* '''مستمسک العروة الوثقی''':سید محسن حکیم (م.۱۳۹۰ق.)، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۴ق
* '''مستمسک العروة الوثقی''':سید محسن حکیم (م.۱۳۹۰ق.)، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۴ق
* '''المعتبر''':المحقق الحلی (م.۶۷۶ق.)، مؤسسه سیدالشهداء، ۱۳۶۳ش
* '''المعتبر''':المحقق الحلي (م.۶۷۶ق.)، مؤسسه سیدالشهداء، ۱۳۶۳ش
* '''معتمد العروة الوثقی''':محاضرات الخوئی (م.۱۴۱۳ق.)، الخلخالی، قم، مدرسة دارالعلم، ۱۴۰۴ق
* '''معتمد العروة الوثقی''':محاضرات الخوئی (م.۱۴۱۳ق.)، الخلخالی، قم، مدرسة دارالعلم، ۱۴۰۴ق
* '''معجم لغة الفقهاء''':محمد قلعجی، بیروت،‌دار النفائس، ۱۴۰۸ق
* '''معجم لغة الفقهاء''':محمد قلعجی، بیروت،‌دار النفائس، ۱۴۰۸ق