الفرق بين المراجعتين لصفحة: «مستخدم:Ay.Zaidan/الملعب السابع»

→ التعديل السابق

@@ سطر ١: / سطر ١: @@
 https://wikihaj.com/view/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87
-'''ابن شَبَّة''' یا عمر بن شبّه، تاریخ نگار اهل [[مدینه]] در سده سوم قمری و نویسنده کتاب [[اخبار المدینه (ابن شبه)|اخبار المدینه]] است. وی در گسترش و استواری مکتب تاریخ‌نگاری مدینه نقشی اساسی داشت. ابن شبه برای گردآوری اطلاعات همان روشی را به کار برده که در تدوین [[حدیث]] به کار می‌رفته است؛ او سخن‌های شاهدان و راویان را به صورت شفاهی گرد آورده و کنار هم نهاد. سپس بخش‌های گوناگونی را درباره مکان‌ها، [[مسجد|مساجد]] و خانه‌های مدینه پدید آورد و با ‌گزارش‌های تکمیل‌کننده، جوانب و ابعاد هر موضوع را واکاوی نموده است.
-==تولد و تحصیلات==
+'''ابن شَبَّة''' أو عمر بن شبّة هو مؤرخ أهل المدينة المنورة في القرن القمري الثالث وصاحب كتاب أخبار المدينة. كان له دور أساسي في توسيع واستقرار مدرسة تأريخ المدينة المنورة. كما استخدم ابن شبّة نفس الطريقة التي استخدمت في تدوين الأحاديث؛ وقام بجمع أقوال الشهود والرواة شفويا وضم بعضها لبعض، ثم قام بإنشاء أقسام مختلفة عن أماكن المدينة المنورة ومساجدها وبيوتها، وقام بتحليل جوانب وأبعاد كل موضوع مع الأخبار التكميلية.
-ابوزید عمر بن شَبَّة بن عبیده نُمَیری در ۱۷۳ق، احتمالا در [[بصره]] زاده شد و در ۲۶۲ یا ۲۶۳ق در [[سامرا]] درگذشت.<ref>وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۴۰؛ شذرات الذهب، ج۳، ص۲۷۳-۲۷۴؛ البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۰.</ref> وی با تاریخ، سیره، [[حدیث]]، [[فقه]]، ادب، شعر و نسب‌شناسی آشنا بوده و آثار گوناگونش نشان می‌دهد که در علوم مختلف دست داشته است.<ref>الفهرست، ص۱۶۳؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۲، ص۳۷۰.</ref>
-آگاهی‌های گسترده‌ او در حوزه ادب و شعر<ref>وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۴۰.</ref> در منابعی مانند الأَغانی اصفهانی، الاستیعاب ابن عبدالبر و نور المقتبس مرزبانی آمده است. در عرصه تاریخ‌نگاری درباره [[مکه]]، [[مدینه]]، بصره و [[کوفه]] و نگارش شرح حال شاعران و امیران و حاکمان این شهرها تحقیقاتی داشته است.<ref>معجم الادباء، ج۱۶، ص۶۰-۶۲.</ref> از اندیشه [[کلام|کلامی]] و فقهی او چندان آگاهی در دست نیست. تنها درباره مخالفتش با اندیشه مخلوق بودن [[قرآن ]]<nowiki/>گزارش‌هایی یافت می‌شود. پاره کردن کتاب‌ها و آتش زدن خانه وی و ناچار شدنش به سکوت و انزوا از پیامدهای این رویداد بود.<ref>تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۲۰۹.</ref>
+یا عمر بن شبّه، تاریخ نگار اهل [[مدینه]] در سده سوم قمری و نویسنده کتاب [[اخبار المدینه (ابن شبه)|اخبار المدینه]] است. وی در گسترش و استواری مکتب تاریخ‌نگاری مدینه نقشی اساسی داشت. ابن شبه برای گردآوری اطلاعات همان روشی را به کار برده که در تدوین [[حدیث]] به کار می‌رفته است؛ او سخن‌های شاهدان و راویان را به صورت شفاهی گرد آورده و کنار هم نهاد. سپس بخش‌های گوناگونی را درباره مکان‌ها، [[مسجد|مساجد]] و خانه‌های مدینه پدید آورد و با ‌گزارش‌های تکمیل‌کننده، جوانب و ابعاد هر موضوع را واکاوی نموده است.
-==داوری تراجم نگاران درباره ابن شبه==
-ابن شَبَّه به وثاقت، صداقت، عدالت و اعتبار وصف شده و بر خلاف استادش [[ابن زباله]] که مورد بی مهری [[رجال|رجالیان]] و [[اهل حدیث]] قرار گرفته، از او با کلماتی احترام‌آمیز یاد شده است.<ref>الجرح و التعدیل، ج۶، ص۱۱۶؛ تهذیب الکمال، ج۱۴، ص۹۱-۹۲.</ref>
+==الميلاد و التعليم==
-==شاگردان و استادان==
+أبو زيد عمر بن شبّة بن عبيدة النُّميري؛ ولد سنة 173هـ في البصرة على الأرجح، وتوفي بسامراء سنة 262 أو 263هـ.<ref>وفيات الأعيان، ج3، ص440؛ شذرات الذهب، ج3، ص273-274؛ البداية و النهاية، ج11، ص30.</ref>
-[[مزی|یوسف مزّی]]، از رجالیانِ قرن هشتم قمری، فهرستی بلند از استادان و شاگردان وی ارائه کرده است.<ref>تهذیب الکمال، ج۱۴، ص۹۱-۹۲؛ نک: التحفة اللطیفه، ج۲، ص۳۴۰-۳۴۱.</ref> [[محمد بن یحیی]]، [[معاویة بن هشام]] و [[ابوغسان|ابوغَسان]] از استادان او و ابوبکر بن ابی‌الدنیا، ابوشُعَیب حرانی و احمد بن ابی‌طاهر طَیفور از شاگردان ابن شبه بوده‌اند.<ref>فاتحى‌نژاد، «'''ابن شبه'''»، ج۴، ص۱۳۶۹.</ref>
+كان ملماً بالتاريخ والسيرة والحديث والفقه والأدب والشعر والأنساب، وتدل أعماله المتنوعة على انخراطه في مختلف العلوم.<ref>الفهرس، ص163؛ سير أعلام النبلاء، ج12، ص370.</ref>
+وبانت معرفته الواسعة في مجال الأدب والشعر<ref>وفيات الأعيان، ج3، ص440.</ref> في مصادر كالأغاني للأصفهاني، والاستيعاب لابن عبد البر، ونور المقتبس للمرزباني. وفي مجال التأريخ، قام بالبحث في مكة والمدينة والبصرة والكوفة، وكتب تراجم شعراء وأمراء وحكام هذه المدن.<ref>معجم الأدباء، ج16، ص60-62.</ref> لا يُعرف الكثير عن فكره الكلامي والفقهي سوى ماعرف عنه من معارضته لفكرة خلق القرآن، ممّا استدعى تمزيق الكتب واشعال النار في منزله وإجباره على الصمت والعزلة.<ref>تاريخ بغداد، ج11، ص209.</ref>
+در عرصه تاریخ‌نگاری درباره [[مکه]]، [[مدینه]]، بصره و [[کوفه]] و نگارش شرح حال شاعران و امیران و حاکمان این شهرها تحقیقاتی داشته است. از اندیشه [[کلام|کلامی]] و فقهی او چندان آگاهی در دست نیست. تنها درباره مخالفتش با اندیشه مخلوق بودن [[قرآن]] گزارش‌هایی یافت می‌شود. پاره کردن کتاب‌ها و آتش زدن خانه وی و ناچار شدنش به سکوت و انزوا از پیامدهای این رویداد بود.
+== موقف المترجمين من ابن شبّة ==
+يوصف ابن شبّة بالوثاقة والعدالة والصدق واعتبار كلامه، وقد ذُكر باحترام على عكس أستاذه ابن زبالة الذي لم يُمضى كلامه من أهل الحديث والرجال.<ref>الجرح والتعديل، ج6، ص116؛ تهذيب الكمال، ج14، ص91-92.</ref>
+ابن شَبَّه به وثاقت، صداقت، عدالت و اعتبار وصف شده و بر خلاف استادش [[ابن زباله]] که مورد بی مهری [[رجال|رجالیان]] و [[اهل حدیث]] قرار گرفته، از او با کلماتی احترام‌آمیز یاد شده است.
+==أساتذته وتلاميذه==
+قدم يوسف مزّي، أحد رجال القرن القمري الثامن، قائمة طويلة بأسماء أساتذته وتلاميذه.<ref>تهذيب الكمال، ج14، ص91-92؛ التحفة اللطيفة، ج2، ص340-341.</ref> وكان من بين أساتذته محمد بن يحيى ومعاوية بن هشام وأبو غسان، ومن تلامذته أبو بكر بن أبي الدنيا وأبو شعيب الحراني وأحمد بن أبي طاهر طيفور.<ref>فاتحي نژاد، «'''ابن شبة'''»، ج4، ص1369.</ref>
+[[مزی|یوسف مزّی]]، از رجالیانِ قرن هشتم قمری، فهرستی بلند از استادان و شاگردان وی ارائه کرده است. [[محمد بن یحیی]]، [[معاویة بن هشام]] و [[ابوغسان|ابوغَسان]] از استادان او و ابوبکر بن ابی‌الدنیا، ابوشُعَیب حرانی و احمد بن ابی‌طاهر طَیفور از شاگردان ابن شبه بوده‌اند.
 ==گزارش های ابن شبه==
-بیشترین گزارش‌های ابن شبه از ابوغسان محمد بن یحیی کنانی، از یاران [[مالک بن انس]] است که آگاهی‌های بسیار از ‌اخبار و رخدادهای [[مدینه]] داشته است. این گزارش‌ها آن‌گاه که با واژه «قال» و «زعم» همراه شده، ممکن است از نوشته‌های ابوغسان باشد. حَمَد الجاسر با ارائه شواهدی، وجود این‌گونه نگاشته‌های تاریخی ابوغسان را تأیید می‌کند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/590043/%D9%85%D9%88%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-3 «مؤلفات فی تاریخ المدینه»]، ج۴، ص۳۲۸.</ref> برخی این ادعا را رد کرده و روایت‌های ابوغَسان را از حافظه و نقلی گفتاری دانسته‌اند.<ref>حجاز در صدر اسلام، ص۴۷.</ref> با این‌که ابن شبه از شاگردان [[ابن زباله]]،<ref>نک: اخبار المدینه، ص۶۷.</ref> از نخستین تاریخ‌نگاران مدینه، است؛ در کتاب تاریخ المدینه، گزارش‌هایی اندک از او آورده است.<ref>نک: تاریخ المدینه، ج۳، ص۱۰۱۸.</ref>
+بیشترین گزارش‌های ابن شبه از ابوغسان محمد بن یحیی کنانی، از یاران [[مالک بن انس]] است که آگاهی‌های بسیار از ‌اخبار و رخدادهای [[مدینه]] داشته است. این گزارش‌ها آن‌گاه که با واژه «قال» و «زعم» همراه شده، ممکن است از نوشته‌های ابوغسان باشد. حَمَد الجاسر با ارائه شواهدی، وجود این‌گونه نگاشته‌های تاریخی ابوغسان را تأیید می‌کند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/590043/%D9%85%D9%88%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-3 «مؤلفات في تاريخ المدينة»]، ج4، ص328.</ref> برخی این ادعا را رد کرده و روایت‌های ابوغَسان را از حافظه و نقلی گفتاری دانسته‌اند.<ref>حجاز در صدر إسلام، ص47.</ref> با این‌که ابن شبه از شاگردان [[ابن زباله]]،<ref>أخبار المدينة، ص67.</ref> از نخستین تاریخ‌نگاران مدینه، است؛ در کتاب تاریخ المدینه، گزارش‌هایی اندک از او آورده است.<ref>تاريخ المدينة، ج3، ص1018.</ref>
-ابن شَبَّه در گسترش و استواری مکتب تاریخ‌نگاری [[مدینه]] که اصول آن در کارهای [[عروة بن زبیر|عُروة بن زبیر]] (درگذشت ۹۴ق) و [[ابن شهاب زهری|ابن شهاب زُهری]] (درگذشت ۱۲۴ق) و [[موسی بن عقبه|موسی بن عُقبه]] (درگذشت ۱۴۱ق) نهاده شد،<ref>بحث فی نشأة علم التاریخ، ص۱۳-۲۷.</ref> نقشی اساسی داشت. وی برای گردآوری اطلاعات همان روشی را به کار برده که در تدوین [[حدیث]] به کار می‌رفته است؛ بدین معنا که سخن‌های شاهدان و راویان را به صورت شفاهی گرد آورده و کنار هم نهاد.<ref>درآمدی بر تاریخ اسلام، ص۹۲-۹۳.</ref> سپس ابواب یا فصول گوناگون را درباره مکان‌ها، [[مسجد|مساجد]] و خانه‌های مدینه پدید آورد و با ‌گزارش‌های تکمیل‌کننده، جوانب و ابعاد هر موضوع را واکاوی نموده است.
+ابن شَبَّه در گسترش و استواری مکتب تاریخ‌نگاری [[مدینه]] که اصول آن در کارهای [[عروة بن زبیر|عُروة بن زبیر]] (درگذشت ۹۴ق) و [[ابن شهاب زهری|ابن شهاب زُهری]] (درگذشت ۱۲۴ق) و [[موسی بن عقبه|موسی بن عُقبه]] (درگذشت ۱۴۱ق) نهاده شد،<ref>بحث في نشأة علم التاريخ، ص13-27.</ref> نقشی اساسی داشت. وی برای گردآوری اطلاعات همان روشی را به کار برده که در تدوین [[حدیث]] به کار می‌رفته است؛ بدین معنا که سخن‌های شاهدان و راویان را به صورت شفاهی گرد آورده و کنار هم نهاد.<ref>در آمدي بر تاريخ إسلام، ص92-93.</ref> سپس ابواب یا فصول گوناگون را درباره مکان‌ها، [[مسجد|مساجد]] و خانه‌های مدینه پدید آورد و با ‌گزارش‌های تکمیل‌کننده، جوانب و ابعاد هر موضوع را واکاوی نموده است.
 == جستارهای وابسته ==
@@ سطر ٢١: / سطر ٣٥: @@
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
-==منابع ==
+==المصادر ==
-{{منابع}}
+*'''ابن شبّة''': عنايت‌ الله‌ فاتحي نژاد، دائرة المعارف بزرگ إسلامي، طهران، 1369ش.
-*'''ابن شبه''': عنایت‌الله‌  فاتحى‌نژاد، در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۶۹ش.
+*'''أخبار المدينة''': ابن زبالة (وفاة 199هـ)، بقلم ابن سلامة، مركز بحوث ودراسات المدينة، 1424هـ.
-*'''اخبار المدینه''': ابن زباله (درگذشت ۱۹۹ق)، به کوشش ابن سلامه، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۴ق.
+*'''بحث في نشأة علم التاريخ عند العرب''': عبد العزيز الدوري، بيروت، دار المشرق، ۱۹۹۳م.
-*'''بحث فی نشأة علم التاریخ عند العرب''': عبدالعزیز الدوری، بیروت، دار المشرق، ۱۹۹۳م.
+*'''البداية و النهاية''': ابن کثير (وفاة 774هـ)، بقلم علي محمد وعادل أحمد، بيروت، دار الكتب العلمية، 1418هـ.
-*'''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (درگذشت ۷۷۴ق)، به کوشش علی محمد و عادل احمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
+*'''تاريخ بغداد''': أحمد بن علي الخطيب البغدادي، تحقيق: مصطفى عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، 1417هـ/ 1997م.
-*'''تاريخ بغداد''': احمد بن علی خطیب بغدادی، به تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، 1417ق/ 1997م.
+*'''تاريخ المدينة المنورة''': ابن شبّة (وفاة 262هـ)، بقلم شلتوت، قم، دار الفكر، 1410هـ.
-*'''تاریخ المدینة المنوره''': ابن شبّه (درگذشت ۲۶۲ق)، به کوشش شلتوت، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق.
+*'''التحفة اللطيفة''': شمس الدين السخاوي (وفاة 902هـ)، بيروت، دار الكتب العلمية، 1414هـ.
-*'''التحفة اللطیفه''': شمس الدین السخاوی (درگذشت ۹۰۲ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
+*'''تهذيب الكمال في أسماء الرجال''': المزي (وفاة 742هـ)، بقلم أحمد علي وحسن أحمد، بيروت، دار الفكر، 1414هـ.
-*'''تهذیب الکمال فی اسماء الرجال''': المزی (درگذشت ۷۴۲ق)، به کوشش احمد علی و حسن احمد، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
+*'''الجرح والتعدیل''': ابن أبي حاتم الرازي (وفاة 327هـ)، بيروت، دار الفكر، 1372هـ.
-*'''الجرح و التعدیل''': ابن ابی‌حاتم الرازی (درگذشت ۳۲۷ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۳۷۲ق.
+*'''حجاز در صدر إسلام''': صالح أحمد العلي، ترجمة: آیتي، مشعر، 1375ش.
-*'''حجاز در صدر اسلام''': صالح احمد العلی، ترجمه: آیتی، مشعر، ۱۳۷۵ش.
+*'''در آمدي بر تاريخ إسلام در قرون وسطی''': كلود كاهن، ترجمة: علوي، مشهد، بنياد پژوهش‌ هاي إسلامي، 1370ش.
-*'''درآمدی بر تاریخ اسلام در قرون وسطی''': کلود کاهن، ترجمه: علوی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۷۰ش.
+*'''سير أعلام النبلاء''': الذهبي، بقلم مجموعة من المحققين، بيروت، الرسالة، 1414هـ/ 1994م.
-*'''سیر اعلام النبلاء''': الذهبی، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۴ق/ 199۴م.
+*'''شذرات الذهب''': عبد الحي بن العماد (وفاة 1089هـ)، بقلم الأرنؤوط، بيروت، دار ابن كثیر، 1406هـ.
-*'''شذرات الذهب''': عبدالحی بن العماد (درگذشت ۱۰۸۹ق)، به کوشش الارنؤوط، بیروت، دار ابن کثیر، ۱۴۰۶ق.
+*'''الفهرست''': محمد بن اسحاق ابن نديم، بيروت، دار المعرفة، د.ت.
-*'''الفهرست''': محمد بن اسحاق ابن ندیم، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.
+*'''مجلة العرب (ماهنامة)''': الرياض، المملكة السعودية، ج4، 1389هـ.
-*'''مجلة العرب (ماهنامه)''': ریاض، المملکة السعودیه، ج۴، ۱۳۸۹ق.
+*'''معجم الأدباء''': ياقوت الحموي (وفاة 626هـ)، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1408هـ.
-*'''معجم الادباء''': یاقوت الحموی (درگذشت ۶۲۶ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق.
+*'''وفيات الأعيان''': ابن خلكان (وفاة 681هـ)، بقلم احسان عباس، بيروت،‌ دار صادر.
-*'''وفیات الاعیان''': ابن خلکان (درگذشت ۶۸۱ق)، به کوشش احسان عباس، بیروت،‌ دار صادر.
-{{پایان}}
-[[رده:تاریخ‌نگاری محلی مدینه]]
-[[رده:نویسندگان تاریخ و جغرافیای مدینه]]
-[[رده:نویسندگان سده سوم هجری قمری]]