مستخدم:A.Zaidan/الملعب 2
https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%AC قالب:جعبه اطلاعات بنا مسجد راتِج یکی از مساجد منتسب به قبیله بنی عبدالأَشهل در شمال مدینه است و در حال حاضر وجود خارجی ندارد و فقط محدوده آن یا مخروبه هایی از آن باقی مانده است.
راتج نام قلعه‌ای متعلق به قبیله بنی عبدالاشهل بوده و به تبع شهرت آن، نام آن منطقه را نیز راتج نهادند و مسجد راتج نیز در کنار این قلعه قرار داشت. مسجد راتج از جمله مساجدی است که پیامبر(ص) در محدوده آن نماز خوانده و همچنین بلال حبشی در آن اذان گفته است.
موقعیت مکانی
مسجد راتج در منطقه قدیمی راتج قرار داشته و آن را حصن راتج نیز می‌نامیدند که امروزه در مدینه چنین نام و منطقه‌ای وجود ندارد.[١] نام کنونی منطقه مورد نظر مصانع می‌باشد.[٢] که تماما در زمین‌ها و محدوده قبیله بنی عبدالاشهل قرار دارد.[٣]
مکانی که مسجد راتج در آن قرار داشته امروزه در خیابان عثمان بن عفان، که نزد مردم مدینه به طریق العیون معروف است، قرار دارد.[٤] مسجد راتج در شمال شرقی کوه ذَباب قرار داشته است. امروزه مسجدالرایه بر این کوه قرار دارد. [٥]
نام‌ها
نام مسجد راتج از خاندان بنی راتج که از قبیله بنی عبدالاشهل اند گرفته شده است.[٦] راتج نام قلعه‌ای متعلق به قبیله بنی عبدالاشهل بود[٧] و به تبع شهرت آن، نام آن منطقه را نیز راتج نهادند[٨] و مسجد راتج نیز در کنار این قلعه قرار داشت.[٩]و با گذشت زمان گروه های دیگری در حوالی قلعه راتج مستقر شدند.[١٠]
تاریخچه بنا
تاریخ بنا و تخریب مسجد مشخص نیست. مسجد راتج در قرن هشتم و نهم وجود نداشته است. سمهودی از این مسجد در بخش مساجدی که مکان دقیقشان مشخص نیست سخن گفته است.[١١]
ابراهیم بن علی عیاشی در المدینة بین الماضی و الحاضر (چاپ: ۱۳۹۲ق)، محدوده مسجد را که کنار چاه جاسوم قرار داشته، در جنوب جایی می‌داند که ساختمان وسیع مرکز ارتباطات عثمانی در آن ساخته شده بود.[١٢] این ساختمان تاکنون باقی مانده[١٣] و در تصاویر هوایی نیز دیده می‌شود. به گفته کعکی، جغرافی‌نگار معاصر مدینه، در سال ۱۹۹۲ میلادی شهرداری مدینه در این منطقه عملیات بازسازی اجرا کرد.[١٤]
رویدادهای تاریخی مرتبط
نماز نبی
بر اساس برخی نقلها پیامبر(ص) در این مسجد نماز خوانده[١٥] و از چاهی در آنجا به نام جاسوم نوشیده‌اند.[١٦] همچنین بلال حبشی در این مسجد اذان گفته است.[١٧]
حفر خندق
به پیشنهاد پیامبر، محدوده حفر خندق و تقسیمات آن به شکلی بود که برای مقابله با هجوم مشرکان، از ناحیه مذاد شروع، به ذباب و سپس در نزدیکی مسجد راتج پایان می‌یافت.[١٨] گزارش شده بنو عبد الأشهل از منطقه راتج تا مجاورت خانه‌های خود را کنده بودند. [١٩]
شخصیت‌های مرتبط تاریخی
از جمله اشخاص اهل قلعه راتج، ایاس بن اوس است که در زمان جنگ بدر از جمله افرادی بوده که پیشنهاد جنگ در بیرون مدینه را به رسول گرامی اسلام(ص) عرضه داشته است.[٢٠]
پانویس
- ↑ المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص179.
- ↑ المدینة بین الماضی و الحاضر، 358
- ↑ المدینة بین الماضی و الحاضر، 359
- ↑ المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص179.
- ↑ وفاء الوفاء،ج3،ص225
- ↑ المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص178.
- ↑ الروض المعطار فى خبر الأقطار، حميرى، محمد بن عبدالمنعم، ص266.
- ↑ تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا،احمد یاسین احمد خیاری، ص: 36
- ↑ موسوعة مرآة الحرمين الشريفين و جزيرة العرب، صبرى پاشا، ايوب، ج4، ص706.
- ↑ تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا،احمد یاسین احمد خیاری، ص: 44و51
- ↑ وفاء الوفا، ج۳، 224
- ↑ المدینة بین الماضی و الحاضر، 359
- ↑ المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج4، بخش2، ص181.
- ↑ المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص183.
- ↑ المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص262.
- ↑ تاریخ المدینة المنورة،ج1،ص69
- ↑ وفاء الوفاء-السید السمهودی،ج3،ص861
- ↑ مدینه‌شناسی، نجفی، محمد باقر،ج2، ص364.
- ↑ مغازی واقدی، ج2،ص337.
- ↑ مغازی واقدی، ج1، بخش2،ص211.
منابع
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱.
- المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱.
- الروض المعطار فی خبر الأقطار، حمیری، محمد بن عبدالمنعم، بیروت-لبنان: مکتبة لبنان، 1984.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
- موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، پاشا، ایوب، 5ج، قاهره-مصر: دارالآفاق العربیة.
- المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، شُرّاب، محمد محمد حسن، دمشق، دارالقلم، الطبعة الاولی، 1991.
- تاریخ مدینه منوره، ابن شبه نمیری، عمر بن شبه، و صابری، حسین. ۱۳۸۰. ۱ ج. تهران - ایران: نشر مشعر.
- مدینه‌شناسی، نجفی، محمد باقر، 2ج، تهران-ایران، خرمایستان، 1367.
- المغازی، واقدی، محمدبن عمر، و جونز، مارزدن. ۱۴۰۹–۱۹۸۹. المغازي. ۳ ج. بیروت - لبنان: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات.