مستخدم:Ay.Zaidan/الملعب الخامس
بعثت برانگیخته شدن محمد بن عبدالله(ص) به پیامبری از سوی خدا و نقطه آغازین دین اسلام است.
در سال چهلم بعد از عام الفیل، وحی بر حضرت محمد(ص) که برای عبادت در غار حراء، در نزدیکی مکه، خلوت گزیده بود، نازل شد. آغاز پیامبری او با معجزاتی همراه بود و نشانه‌های آن در کتاب‌های آسمانی پیشین ذکر شده بود. در این زمان محمد(ص) حدود ۴۰ سال داشت.
درباره تاریخ دقیق بعثت اختلاف نظر وجود دارد؛ ۲۷ رجب نزد شیعیان و ۱۷ رمضان نزد اهل‌سنت شهرت بیشتری دارد. بنابر روایاتی نخستین وحی الهی با نزول پنج آیه نخست سوره علق آغاز شد. همچنین نخستین زن و مردی که به پیامبر اسلام ایمان آوردند حضرت خدیجه(س) و حضرت علی(ع) بودند.
واژه‌شناسی
بعثت از ریشه «ب- ع- ث»[١] به معنای ارسال[٢] و برانگیختن[٣] یا روانه کردن[٤] است. در کاربردهای گوناگون این ریشه، مفهومی مرکب از برگزیدن و فرستادن لحاظ شده که از آن به «برانگیختن» تعبیر می‌شود.[٥] در اصطلاح دینی و کلام اسلامی، بعثت به برانگیختن پیامبران از سوی خدا برای هدایت مردمان اطلاق می‌شود.[٦] این مفهوم برگرفته از آیات قرآن است؛ مانند آیه36 سوره نحل و آیه ۱۵ سوره اسراء که در این دو آیه خداوند به ایمان آوردن به خدا و فرستادن پیامبران اشاره کرده، عذاب برای آنها که ایمان نیاورند را یادآور می‌شود. قالب:گفت و گو
حجاز پیش از بعثت
قرآن کریم وضعیت پیش از بعثت را با تعبیر «گمراهی آشکار» وصف می‌نماید.[٧] از این عصر در منابع اسلامی به روزگار جاهلیت یاد می‌شود. به گفته امام علی(ع) انسان‌ها از دیدگاه مذهبی متشتت و پراکنده بودند؛ عده‌ای خدا را به پدیده‌ها تشبیه می‌کردند و شماری دیگر نام‌های ارزشمند و صفات پسندیده را به بت‌ها نسبت می‌دادند.[٨] رایج‌ترین آیین اعراب، بت‌پرستی بود و آن چنان میان اعراب هوادار داشت که به سرعت بر شمار بت‌ها افزوده شد و تا 360 بت در کعبه نصب و نگهداری می‌شدند. بت‌های مَنات،[٩] لات،[١٠] عُزَّی[١١] و هُبَل[١٢] جایگاه بالایی نزد مشرکان داشتند. افزون بر بت‌پرستی، یهودیت، مسیحیت، و ثنویت از جمله دین‌های رایج میان اعراب عصر بعثت بود.
بشارت به بعثت در ادیان دیگر
بر پایه آیات قرآن، ویژگی‌های پیامبر اسلام در عهدین (کتاب مقدس مسیحیان) یاد شده بود.[١٣] از این روی، آنها در ضرورت شناخت و مشاهده این پیامبر الهی مصمم بودند.[١٤] کاهنان عرب نیز از بعثت پیامبری در حجاز گزارش می‌دادند.[١٥]
آیین حضرت محمد(ص) پیش از بعثت
درباره دین پیامبر اسلام(ص) پیش از بعثت، نظریه‌های گوناگون ارائه شده است؛ شماری بر این باورند که ایشان به هیچ شریعتی پایبند نبوده است.[١٦] عده‌ای دیگر، در این‌باره موضع توقف برگزیده و نظری مشخص نداده‌اند.[١٧] برخی نیز بر این باورند که حضرت متعبد به شریعت نوح،[١٨] ابراهیم،[١٩] موسی،[٢٠]عیسی [٢١]یا گروهی از پیامبران [٢٢]و یا شریعتی درست اما غیر مشخص بوده است. [٢٣]
گفته شده فرشته وحی پیش از بعثت حضرت محمد، با او سخن می‌گفته است.[٢٤] پیامبر اسلام تا چهل سالگی دارای مقام نبوت بود[٢٥] و احکام شرعی به او وحی می‌شد و به همان صورت خداوند را عبادت می‌نمود.[٢٦] هنگامی که در چهل سالگی فرشته وحی را دید، به تبلیغ شریعت جدید موظف شد.[٢٧]
اهداف بعثت
قرآن کریم یکی از اهداف بعثت پیامبران را اتمام حجّت خدا بر مردم می‌داند، تا نگويند: رهبر و راهنما نداشتيم و نمى‌دانستيم.[٢٨] بر اساس آیات و روایات، تعلیم و تربیت[٢٩] و رفع اختلاف بندگان،[٣٠] قضاوت عادلانه میان آنها[٣١] و آزادی انسان‌ها از چنگ ظالمان[٣٢] از دیگر اهداف و حکمت‌های بعثت انبیاء به شمار می‌رود.
رویدادهای بعثت پیامبر
در حدود 40 سال پس از رخداد اصحاب فیل، پیامبر(ص) از سوی خداوند برای هدایت انسان‌ها مبعوث شد.[٣٣]بر پایه گزارش مشهور، نخستین وحی و آغاز بعثت در 40 سالگی[٣٤]و در نقلی دیگر، در 43 سالگی پیامبر بود.[٣٥]
مجموع روایاتی که درباره نخستین وحی به دست آمده، از برخی صحابه گزارش شده که میان منقولات آنها اختلافاتی وجود دارد. وجه مشترک همه این گزارش‌ها آن است که هنگامی که پیامبر برای تحنّث و عبادت، در غار حرا خلوت کرده بود، نخستین وحی الهی با نزول چند آیه از قرآن کریم آغاز شد.[٣٦] [٣٧][٣٨]در برخی روایت‌ها گزارش شده که نخستین مرحله از این ارتباط با غیب، دیدن رویاهای صادق پیش از مبعوث شدن به پیامبری بود.[٣٩]
روز بعثت
200px|thumb|غار حراء بیشتر امامیه، 27 رجب[٤٠] و اهل سنت 17 ماه مبارک رمضان[٤١] را روز مبعث می‌دانند. گفته شده مبعث پیامبر اسلام نخستین رخداد مهم در تاریخ مسلمانان بود و عُمَر پیشنهاد داد که مبدأ تاریخ مسلمانان قرار گیرد؛ ولی این امر تحقق نیافت و با پیشنهاد علی(ع) هجرت رسول خدا به عنوان مبدأ تاریخ مسلمانان قرار گرفت.[٤٢]
نخستین آیات نازل شده
آورده‌اند که پنج آیه نخست سوره علق، نخستین آیاتی بوده که بر پیامبر نازل شده است.[٤٣] برخی دیگر آیات سوره مدثر[٤٤]یا سوره فاتحة الکتاب[٤٥] را نخستین آیات نازل شده بر پیامبر دانسته‌اند.
نخستین ایمان‌آورندگان
با نزول نخستین آیات از پیام وحی، پیامبر رسالت خویش را آغاز نمود. همسر رسول خدا، خدیجه بنت خویلد اسدی، نخستین فرد از زنان است که مسلمان شد.[٤٦] در این زمینه، اختلاف نظری میان تاریخ‌نویسان نیست؛[٤٧] بر پایه دیدگاه مشهور شیعیان و اهل سنت، نخستین مرد مسلمان حضرت علی(ع) بود.[٤٨]
پانویس
- ↑ مفردات، ج1، ص132، «بعث.
- ↑ العین، ج2، ص112، «بعث.
- ↑ التحقیق، ج1، ص295، «بعث.
- ↑ مفردات، ج1، ص133.
- ↑ التحقیق، ج1، ص295.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص159.
- ↑ سوره جمعه، آیه2
- ↑ نهج البلاغه، خطبه1.
- ↑ الاصنام، ص13.
- ↑ الاصنام، ص16.
- ↑ تاریخ عرب قبل از اسلام، ص379.
- ↑ الاصنام، ص27.
- ↑ سوره صف، آیه6؛ سوره بقره، آیه142؛ سوره انعام، آیه20
- ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص117؛ اتحاف الوری، ج1، ص187-190.
- ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص123؛ السیرة النبویه، ابن کثیر، ج1، ص286.
- ↑ المعتمد فی اصول الفقه، ج1، ص276؛ سبل الهدی، ج8، ص70-71؛ الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج2، ص148.
- ↑ الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج2، ص148؛ المنخول، ص319؛ الاحکام، ج4، ص137؛ الذریعه، ج2، ص597؛ الابهاج، ج2، ص275.
- ↑ المنخول، ص318.
- ↑ مجمع البیان، ج6، ص209.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج16، ص57؛ المستصفی، ج1، ص165.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج16، ص57؛ المنخول، ص319.
- ↑ روح المعانی، ج7، ص217.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج16، ص57.
- ↑ حق الیقین، ج1، ص179.
- ↑ بحار الانوار، ج26، ص75؛ ج18، ص278.
- ↑ بحار الانوار، ج18، ص278.
- ↑ تاریخ الخمیس، ج1، ص254.
- ↑ سوره نساء، آیه165؛ من هدی القرآن، ج2، ص257؛ تفسیر نور، ج۲، ص۲۱۳.
- ↑ سوره جمعه، آیه2
- ↑ المیزان، ج2، ص131-132.
- ↑ المیزان، ج3، ص198.
- ↑ الکافی، ج8، ص386؛ المیزان، ج12، ص243.
- ↑ امتاع الاسماع، ج1، ص32؛ تاریخ الاسلام، ج1، ص24؛ البدایة و النهایه، ج2، ص321.
- ↑ تاریخ الیعقوبی، ج2، ص22.
- ↑ سیره ابن اسحق، ص114.
- ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص154؛ تاریخ طبری، ج2، ص48-49.
- ↑ تاریخ طبری، ج2، ص47.
- ↑ انساب الاشراف، ج1، ص104-105.
- ↑ صحیح البخاری، ج1، ص3.
- ↑ بحار الانوار، ج18، ص190؛ الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص64-65.
- ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص158؛ الطبقات، ج1، ص193-194.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج2، ص145.
- ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص155؛ تفسیر قمی، ج2، ص428.
- ↑ صحیح البخاری، ج6، ص74؛ الاوائل، ص43.
- ↑ الکشاف، ج4، ص270؛ مجمع البیان، ج10، ص398؛ الاتقان، ج1، ص77.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج2، ص23.
- ↑ السیرة الحلبیه، ج1، ص382.
- ↑ الغدیر، ج3، ص95؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص162.
المصادر
- الإبهاج في شرح المنهاج: تقي الدين السبكي (وفاة 756هـ) ، بقلم مجموعة من العلماء، بيروت، دار الكتب العلمية، 1404هـ.
- إتحاف الوری: عمر بن محمد بن فهد (وفاة 885هـ) ، بقلم عبد الكریم، مكة، جامعة أم القری، 1408هـ.
- الإتقان: السيوطي (وفاة 911هـ) ، بقلم سعيد، لبنان، دار الفكر، 1416هـ.
- الأصنام (تنكيس الأصنام) : هشام بن محمد الكلبي (وفاة 204هـ) ، بقلم أحمد زكي، طهران، تابان، 1348ش.
- الأمالي: الصدوق (وفاة 381هـ) ، قم، البعثة، 1417هـ.
- إمتاع الأسماع: المقريزي (وفاة 845هـ) ، بقلم محمد عبد الحميد، بيروت، دار الكتب العلمية، 1420هـ.
- أنساب الأشراف: البلاذري (وفاة 279هـ) ، بقلم زكار وزركلي، بيروت، دار الفكر، 1417هـ.
- الأوائل: الطبراني (وفاة 310هـ) ، بقلم شكور، بيروت، دار الفرقان، 1403هـ.
- بحار الأنوار: المجلسي (وفاة 1110هـ) ، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1403هـ.
- البداية و النهاية: ابن کثير (وفاة 774هـ) ، بقلم علي شيري، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1408هـ.
- تاريخ الإسلام و وفيات المشاهير: الذهبي (وفاة 748هـ) ، بقلم عمر عبد السلام، بيروت، دار الكتاب العربي، 1410هـ.
- تاريخ الخميس: حسين الديار بكري (وفاة 966هـ) ، بيروت، مؤسسة شعبان، 1283هـ.
- تاريخ الطبري (تاريخ الأمم و الملوك) : الطبري (وفاة 310هـ) ، بقلم مجموعة من العلماء، بيروت، الأعلمي، 1403هـ.
- تاريخ العرب قبل الإسلام: عبد العزيز سالم، ترجمة صدري نيا، طهران، علمي وفرهنگي، 1380ش.
- تاريخ اليعقوبي: أحمد بن يعقوب (وفاة 292هـ) ، بيروت، دار صادر، 1415هـ.
- تحقيق: مصطفوي، طهران، وزارة الإرشاد، 1374ش.
- تفسير ابن كثير (تفسير القرآن العظيم) : ابن كثير (وفاة 774هـ) ، بقلم شمس الدين، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419هـ.
- التفسير الكبير: الفخر الرازي (وفاة 606هـ) ، قم، مكتب تبليغات، 1413هـ.
- تفسير القرطبي (الجامع لأحكام القرآن) : القرطبي (وفاة 671هـ) ، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1405هـ.
- تفسير نور: محسن قرائتي، طهران، مركز فرهنگی درس هايي از قرآن، ۱۳۸۸ش.
- التنبيه و الإشراف: المسعودي (وفاة 345هـ) ، بيروت، دار صعب.
- جامع البيان: الطبري (وفاة 310هـ) ، بقلم صدقي جميل، بيروت، دار الفكر، 1415هـ.
- حق اليقين: الشبّر (وفاة 1242هـ) ، طهران، الأعلمي، عرفان، 1352هـ.
- الدر المنثور: السيوطي (وفاة 911هـ) ، بيروت، دار المعرفة، 1365هـ.
- روح المعاني: الآلوسي (وفاة 1270هـ) ، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
- سبل الهدی: محمد بن يوسف الصالحي (وفاة 942هـ) ، بقلم عادل أحمد و علي محمد، بيروت، دار الكتب العلمية، 1414هـ.
- السيرة الحلبية: الحلبي (وفاة 1044هـ) ، بيروت، دار المعرفة، 1400هـ.
- السيرة النبوية: ابن هشام (وفاة 213/218هـ) ، بقلم محمد محيي الدين، مصر، مكتبة محمد علي صبيح، 1383هـ.
- السيرة النبوية: ابن كثير (وفاة 774هـ) ، بقلم مصطفی عبد الواحد، بيروت، دار المعرفة، 1396هـ.
- سيرة ابن اسحاق (السير والمغازي) : ابن اسحاق (وفاة 151هـ) ، بقلم محمد حميد الله، معهد الدراسات و الأبحاث.
- الشفاء بتعريف حقوق المصطفی(ص): قاضي عياض (وفاة 544هـ) ، بيروت، دار الفكر، 1409هـ.
- صحيح البخاري: البخاري (وفاة 256هـ) ، بيروت، دار الفكر، 1401هـ.
- العدة في أصول الفقه: الطوسي (وفاة 460هـ) ، بقلم أنصاري قمي، قم، ستارة، 1417هـ.
- العين: خليل (وفاة 175هـ) ، بقلم المخزومي و السامرائي، دار الهجرة، 1409هـ.
- الغدير: الأميني (وفاة 1390هـ) ، طهران، دار الكتب الإسلامية، 1366ش.
- فرهنگ شيعي: معهد بحوث تحقيقات إسلامي، محمد خطيبي كوشك و آخرون، قم، زمزم هدايت، 1385ش.
- الكافي: الكليني (وفاة 329هـ) ، بقلم غفاري، طهران، دار الكتب الإسلامية، 1375ش.
- الكشاف: الزمخشري (وفاة 538هـ) ، مصطفی البابي، 1385هـ.
- كنز الدقائق: المشهدي (وفاة 1125هـ) ، بقلم درگاهي، طهران، وزارت الإرشاد، 1411هـ.
- مجمع البيان: الطبرسي (وفاة 548هـ) ، بقلم مجموعة من العلماء، بيروت، الأعلمي، 1415هـ.
- المستصفی: الغزالي (وفاة 505هـ) ، بقلم محمد عبد السلام، بيروت، دار الكتب العلمية، 1417هـ.
- المعتمد في أصول الفقه: أبو الحسن البصري المعتزلي (وفاة 436هـ) ، بقلم الميس، بيروت، دار الكتب العلمية، 1403هـ.
- مفردات ألفاظ القرآن: الراغب الأصفهاني (وفاة 425هـ) ، بقلم صفوان داوودي، دمشق، دار القلم، 1412هـ.
- المفصل: جواد علي، دار الساقي، 1422هـ.
- من هدى القرآن: سيد محمد تقي المدرسي، طهران، دار محبي الحسين (عليه السّلام)، 1419هـ.
- المنخول: الغزالي (وفاة 505هـ) ، بقلم محمد حسن، بيروت، دار الفكر المعاصر، 1419هـ.
- الميزان: الطباطبائي (وفاة 1402هـ) ، بيروت، الأعلمي، 1393هـ.
- نهج البلاغة (شرح عبده) : قم، دار الذخائر، 1412هـ.