الفرق بين المراجعتين لصفحة: «مستخدم:A.Zaidan/الملعب 1»

من ويكي‌حج
مرئينص الويكي
لا ملخص تعديل
لا ملخص تعديل
سطر ١: سطر ١:
https://wikihaj.com/view/%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%AD%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%87
https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87)


'''تم الإنشاء'''
{{اشتباه نشود|مسجد الرایه (مکه)}}
{{صندوق معلومات بناية
{{جعبه اطلاعات بنا
  | اسم الصفحة = أسطوانة الحنّانة
  | عنوان = مسجد ذباب
  | الصورة =
  | تصویر = مسجد ذباب فعلی.jpeg
  | مقیاس الصورة =  
  | اندازه تصویر =  
  | رابط الصورة =  
  | پیوند تصویر =  
  | توضیح الصورة =  
  | توضیح تصویر =  
  | الأسامي الأخری = الجذع، عمود الحنّانة
  | نام‌های دیگر =مسجد قرین * مسجد الرایه
  | المکان = [[مسجد النبي]]
  | مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در نزديكى [[كوه سلع]] بر فراز جبل ذباب
  | الإستعمال = مُتّكأ النبي أثناء خطبته في المسجد
  | کاربری = مسجد
  | المکرمة عند =  
  | بزرگداشت نزد = مسلمانان
  | المرتبطة مع دین/مذهب =  
  | وابسته به دین/مذهب = اسلام
  | المعتقدات =  
  | باورها = نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد
  | المناسك =  
  | آیین‌ها = اقامه نماز جماعت
  | الأحکام =  
  | زمان پایه‌گذاری = عصر نبوی
  | الزوار =  
  | بنیانگذار =  
  | المراجعین =  
  | رویدادها = تخریب خانه های اطراف مسجد در اواخر 2023میلادی
  | زمن التأسيس =  
  | بازسازی‌ها = آخرین بازسازی سال 2022 میلادی
  | المؤسس =  
  | ویژگی‌های تاریخی = محل اسکان پیامبر(ص) پیش از شروع غزوه خندق
  | الأحداث = بكاء جذع الشجرة التي كانت متّكأ للنبي
  | مساحت =  
  | الإعمار =  
  | طول =  
  | المعمر =  
  | عرض =  
  | الأجزاء المتحطمة =  
  | ارتفاع =  
  | المیزات التاریخیة =  
  | وضعیت بنا = موجود
  | المشرفون =  
  | گنجایش = 100 نفر
  | الفضاء =  
  | امکانات =  
  | الطول =  
  | بخش‌های بنا = محراب و مصلی
  | العرض =  
  | ویژگی‌ها = مکان خیمه [[پیامبر اسلام(ص)]] و خواندن نماز در هنگام كندن خندق در جريان [[جنگ احزاب]]
  | الإرتفاع =  
  | عرض جغرافیایی = 24.480274
  | حالة البناية =  
  | طول جغرافیایی = 39.603538
  | الإتساع =
  |‌ توضیح نقشه =  
| الإمکانيات =
| أجزاء البناية =
| المعمار =
| الأسلوب =
| الميزات =
| القبّات =
| المئذنات =
| الأبواب =
| الروق =
| الساحات =
| الشرفات =
| المدير =
| المؤسسة المرتبطة =
| المؤسسة المديرة =
| المشرف =
| الزعيم الروحي =
| المسجلة في =
| رقم التسجیل =
| تأریخ التسجیل =
| الموقع الإنترنتي =
| خط العرض =
| خط الطول =  
}}
}}
'''أسطوانة الَحنّانة''' (الأسطوانة الحنّانة)، هي جذع نخلة كان موجوداً زمن [[النبي محمد (ص)|النبي]] في [[مسجد النبي|مسجده]]، حيث كان يتكئ عليه أثناء خطبته بالمصلين .
'''مسجد ذُباب'''، که به نام‌های مسجد قرین و مسجد الرایه هم نامیده می‌شود؛ مسجدی است که در شمال [[شهر مدينه]] و بر فراز [[کوه الرایه|كوه ذباب]]، واقع شده است.


وروي أنه بعد بناء المنبر ل<nowiki/>[[النبي محمد (ص)|رسول الله (ص)]] صدر صوت يشبه البكاء والأنين من جذع النخلة، ولهذا السبب سميت أسطوانة الحنانة. وفي بعض الأخبار أن الناس كانوا يعتقدون أن أسطوانة الحنانة هي إحدى [[أساطين المسجد النبوي]]. لكن ذلك قوبل بالرفض من بعض المؤرخين. ويقال أن جذع الشجرة قد دفن في [[المسجد النبوي]] في مكان ما بجوار [[منبر النبي]] و<nowiki/>[[أسطوانة المخلقة|أسطوانة الُمخلّقة]].
در جريان [[جنگ احزاب]]، بر فراز کوه ذباب خيمه‌اى براى [[حضرت محمد (ص)|پيامبر(ص)]] برپا شده بود و ایشان در آنجا نماز مى‌خواند. بعدها مسلمانان براى بزرگداشت نمازگاه پیامبر(ص)، در این مکان مسجد ذباب را ساختند.


==خلفية تاريخية==
==موقعیت مکانی==
بقي [[النبي محمد (ص)|نبي الإسلام (ص)]] يتّكئ على جذع النخلة في خُطبه حتى بناء [[منبر النبي|المنبر]]. وبعد بنائه في السنة السادسة أو السابعة<ref>بحار الأنوار، ج21، ص47.</ref> أو الثامنة<ref>إثارة الترغيب، ج2، ص 383.</ref> من الهجرة، وفي أول مرة اعتلى المنبر فيها لإلقاء الخطبة والموعظة، صدر من جذع النخلة صوت كأنين الناقة الثكلى أو كخوار الثور،<ref>دلائل النبوة، ج2، ص563-564؛ عيون الأثر، ج1، ص278؛ السيرة الحلبية، ج2، ص366.</ref> فنزل [[النبي محمد (ص)|النبي (ص)]] من على المنبر وأتاه ووضع يده عليه حتى سكن أنينه.<ref>شرف النبي، ص430؛ الخرائج والجرائح، ج1، ص165-166.</ref> وفي منتهى الآمال فإن هذه من [[معجزات رسول الله]] (ص)، وفي الحديث أنه قال: «لولا أني احتضنت هذا الجذع ومسحت يدي عليه ما هدأ حنينه إلى [[يوم القيامة]]».<ref>منتهی الآمال، ج1، ص84.</ref>
مسجد ذُباب، در شمال غرب [[مسجد النبی|مسجد نبوی]]<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=79 مساجد الاثریه، ص80]</ref> و بر فراز كوه كوچک ذباب، در سمت راست خیابان عثمان بن عفان واقع شده است.<ref name=":2">معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴،‌ مجلد۲، ص 160و164</ref> این کوه در شرق [[کوه سلع|کوه سَلْع]] و در نزدیکی [[ثنیة الوداع]] قرار دارد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالرحله_العياشيه،_ج_1.pdf&page=396 الرحله عیاشی، ج1، ص396]</ref>
=== الاسم ===
يسمى جذع الشجرة هذا بالحنّانة. وأصل كلمة حنّانة من حنَّ بمعنى الإشفاق والرقة أو الصوت بتوجّع.<ref>معجم مقاييس اللغة، ج2، ص24، «حنّ».</ref> وتعرف أيضاً في المصادر الجغرافية والحديثية العربية بالجذع، أي جذع الشجرة.<ref> [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=106 وفاء الوفاء، ج2، ص106].</ref>


=== مصير جذع الشجرة ===
== پیشینه ==
وتشير معظم الروايات إلى أن جذع الشجرة هذا قد دفن بالقرب من [[منبر النبي|المنبر]] في [[مسجد النبي]] وفي عهده (ص).<ref>تحقيق النصرة، ص237.</ref> وقال البعض: أنها دفنت تحت المنبر، والبعض قال: أنها دفنت أسفل المنبر من الجهة اليسرى، وآخرون قالوا: دفنت شرقي المنبر.<ref>تحقيق النصرة بتلخيص معالم دار الهجرة، ص 237.</ref> وبحسب رواية فإن [[النبي محمد (ص)|النبي]] خاطب جذع الشجرة وسأله: هل يريد أن يكون شجرة مثمرة في جنة الخلد يأكل منها أولياء الله، أو يريد أن يرجع إلى حيث كان؟ فاختار الجنة والحياة الأبدية.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=108 وفاء الوفاء، ح2، ص 108].</ref>
در هنگام كندن خندق به دور مدينه در سال پنجم هجرت در جريان [[جنگ احزاب]]، براى رفع خستگى و نظارت بر كارهاى حفارى خندق در اين مكان خيمه‌اى براى پيامبر(ص) برپا شده بود و  پيامبر(ص) در آنجا نماز مى‌خواند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=201 وفاء الوفا، ج۳، ص 201]</ref>


وبحسب الأخبار فإن موقع جذع الحنانة كان بالقرب من [[أسطوانة المخلقة]].<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=114 وفاء الوفاء، ج2، ص114]</ref>
==نام‌ها==
گفته‌اند علت نامگذاری کوه و مسجد به نام '''ذباب'''، به مناسبت شخصی یمنی است که توسط مروان بن حکم بر این بلندی به دارآویخته شد.<ref>تاریخ مدینه ابن شبه، ص74</ref>


=== آراء عامة الناس ===
نام دیگر آن، «مسجد قرین»<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=80 مساجد الاثریة، ص80]</ref> و «مسجد الرایه» است. گویا سببِ نام دوم، آن است که پرچم(در عربی: الرایه) [[موالی]] در [[واقعه حره]] (63هجری) در این مکان برافراشته بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=204 وفاء الوفا، ج3، ص204]</ref> همچنین ممکن است این نام به علت قرار گرفتن پرچم اسلام بر روی این کوه در غزوه خندق باشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالدر_الثمین_فی_معالم_دار_الرسول_الامین.pdf&page=171 الدر الثمین فی معالم  دار الرسول الامین، ص71]</ref>
تشير الأخبار التي وصلت من بعض الحقب التاريخية إلى أن الناس كانوا يظنون بأن عمود الحنانة هو أحد [[أساطين المسجد النبوي]]. ويروي [[ابن جبير]] (الذي سافر إلى [[المدينة المنورة]] بين 578-588 هـ) أن الناس كانوا يقبّلون جزء الخشب الظاهر من تحت غطاء الأسطوانة ويلمسونها بنية التبرك.<ref>رحلة ابن جبير، ص149-150.</ref> كما روى [[ابن بطوطة]] نفس الرواية في رحلته،<ref>رحلة ابن جبير، ص149-150؛ رحلة ابن بطوطة، ج1، ص153.</ref> وروى [[المطري]] كذلك، وهو مؤرخ القرن الثامن القمري، رواية مماثلة وأكد على بطلان هذا الاعتقاد.<ref>التعريف بما أنست الهجرة، ص 93</ref> ويشير المراغي في كتابه تحقيق النصرة إلى أن هذا الجزء من الخشب تم تغطيته بأمر قاضي المدينة سنة 755هـ.<ref>تحقيق النصرة، ص241.</ref>
== تاریخچه بنا ==
احتمالا این مسجد نخستین بار زمان امارت [[عمر بن عبدالعزیز]] بر [[مدینه]] ساخته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=201 وفاء الوفا، ج۳، ۲۰۲]</ref> ساختمان مسجد در دوره‌ای پیش از قرن 9 هجری مخروبه شده بود و در حدود 845 توسط امیر جانبک النیروزی تجدید بنا شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_مدینه_المنوره.pdf&page=129 آثار المدینة المنورة، ص129]</ref>  


==فضائل أسطوانة الحنّانة==
[[عبدالقدوس انصاری]] (متوفی1403ه / 1983م) این مسجد را در پایان سده چهاردهم قمری دیده و طول و عرض بنا 4 متر و ارتفاع آن 6 متر دانسته و معتقد است که بنای سنگی مسجد شبیه بنای آن در قرن نهم بوده است.<ref name=":0" />شنقیطی(۱۳۹۳ ه/ ۱۹۷۳ م) نیز این مسجد را در سال 1405 بنایی با سنگ‌های سبک قدیمی توصیف کرده است. به گفته او مسجد فقط دارای اتاق اصلی و حیاطی بدون درب بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:الدر_الثمین_فی_معالم_دار_الرسول_الامین.pdf&page=172 الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص172]</ref>


بحسب بعض الأحاديث الشيعية فإن الصلاة بجانب الحنّانة مستحبة.<ref>مستدرك الوسائل، ج3، ص426؛ جامع أحاديث الشيعة، ج4، ص515.</ref> وقد قيل أن المقصود من الحنانة في هذه الأحاديث يحتمل أن يكون مكانها في [[المسجد النبوي]].<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=8090 دانشنامة جهان إسلام، مدخل حنانة].</ref>
[[الیاس عبدالغنی]] در 1418 قمری/1997 میلادی داخل و خارج بنا را گچ‌کاری شده و دارای مصلی الصاقی مسقفی که فضای مسجد را بزرگتر کرده، توصیف نموده و نمازهای پنج گانه را در آن دائر دانسته.<ref name=":1" /> [[عبدالعزیز کعکی|کعکی]] پژوهشگر معاصر مدینه در کتابش که در سال ۲۰۱۱ منتشر شده اطلاع می‌دهد که مسجد همچنان به همان شکلی است که انصاری توصیف کرده است. با این حال کعکی از بازسازی مسجد در دوران آل سعود خبر داده است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴،‌ مجلد۲، ص 166</ref>
== في الأدب العرفاني ==
كانت قصة بكاء جذع الشجرة لفراق نبي الإسلام، محط اهتمام في الأدب العرفاني لدى المسلمين.<ref>«تحليلي از هفت روايت استن حنانة».</ref> وقد روي عن الحسن البصري أنه كان يبكي عندما يروي حديث الجذع، ويقول يا معشر المسلمين إن الخشبة تحن إلى رسول الله (ص) شوقاً إليه، أوليس الرجال الذين يرجون لقاءه أحق أن يشتاقوا إليه؟<ref>وفاء الوفاء، ج2، ص 108.</ref>


وقد نظم جلال الدين محمد البلخي، عرفاني وشاعر فارسي (وفاة 672هـ)، أيضاً شعراً عن عمود الحنانة.<ref>مثنوي معنوي مولوي، دفتر أول.</ref>
==وضعیت فعلی==


كما ذكرها الفقيه والأديب الفلسطيني يوسف النبهاني (وفاة 1350هـ) إلى جانب [[معجزات النبي|معجزات النبوة]] العديدة المذكورة في المصادر في همزيّته الألفية وقال في بعض أبياتها:<ref>النبهاني، يوسف، طيبة الغرّاء في مدح سيد الأنبياء، بيروت، المطبعة الأدبية، 1314هـ.</ref>  
مسجد یاد شده، روی کوه کوچکی است که در حال حاضر به «جبل‌الرایه» شهرت دارد<ref>تاریخ المعالم المدینه المنورة قدیما و حدیثا، ص184</ref>؛ ورودی مسجد از طرف قبله و جنوب می‌باشد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴،‌ مجلد۲، ص168</ref>مسجد ظاهری ساده داشته و مأذنه و آیات برجسته یا نقوشی در داخل و خارج خود ندارد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴،‌ مجلد۲، ص172</ref>  


{{الشعر
در حال حاضر ظاهر مسجد در یک عملیات بازسازی در اواخر سال 2022، از حالت سفید رنگ به حالت سنگی سبک قدیمی بازگشت داشته و در اواخر 2023 خانه‌های اطراف مسجد تخریب شده است.{{نیازمند منبع|date=مه ۲۰۲۴}}
|تراز=<!--وسط، راست ، چپ-->
 
|خط اول=
== نگارخانه ==
|سمعته الحجارة الصمّ يدعو|سلّمتْ حين صحّ منه ادّعــاء
 
|لو رآها المســـيح قـــال مُقرّا|هـي حـق لـم يــلحـق الإبــــراء
==== تصاویر مسجد، در سال 2021 (زمان به وجود آمدن این ظاهر سفیدرنگ مسجد، مشخص نمی‌باشد). ====
|قد حباها الحي القدير حياة|مع نطق ما الميت ما الإحياء
<gallery>
|حنّ جذع النخيل حين نـأى|عنــــه حـــــنــيناً كأنه عشـــراء
پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی1.jpeg|محیط بیرونی مسجد با دیوارهای سفید و رنگ بندی سفید
|لــو قــلاه ولـم يصــله بـــضـمّ|أحـرقته من وجــده الصـعداء
پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی2.jpeg|تصویر محیط داخلی مسجد + محدوده محراب
|ترجمه=
پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی5.png|بخش عمومی مصلای مسجد که به بخش اصلی ملحق شده
}}
پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی3.jpeg|نمای خارجی مسجد به پیوست خانه‌های اطراف و معبر عمومی
پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی4.png|محدوده اصلی و قدیمی مسجد با طول و عرض حدودا 4متر+ نمایی از سقف
</gallery>
 
==== تصاویر مسجد، پس از بازسازی سال 2022 ====
<gallery>
پرونده:ذباب بعد بازسازی1.png|ورودی مسجد
پرونده:ذباب بعد بازسازی2.png|بازگشت ظاهر دیوارها و طاقهای مسجد به چهره پیشین و کهن خود
پرونده:ذباب بعد بازسازی3.png|فضای عمومی مسجد
پرونده:ذباب بعد بازسازی4.png|حضور نمازگزاران در مسجد
پرونده:ذباب بعد بازسازی5.png|نمایی از محراب و بخش اصلی قدیمی مسجد
</gallery>
 
==== تصاویر سال 2024، پس از تخریب خانه‌های اطراف مسجد ====
<gallery>
پرونده:2024.png|alt=|تصاویر از دور محدوده مسجد هنگام عملیات شهردرای مدینه
پرونده:2024-1.png|alt=|دیوار پشتی مسجد در میانه عملیات شهرداری
پرونده:2024-3.png|alt=|نمای مسجد پس از تخریب خانه های اطراف
پرونده:2024-2.png|alt=|نمای دور مسجد پس از عملیات بهسازی که فقط ساختمان مسجد باقی مانده است
پرونده:2024-4.png|alt=|تصویر کنونی مسجد پس از تسطیح زمین‌های اطراف
</gallery>


==مواضيع ذات صلة==
==== تصاویر قدیمی ساختمان مسجد ====
* [[أساطين المسجد النبوي]]
<gallery>
* [[مسجد النبي]]
پرونده:1403-02-20 17 30 11-المعالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ الجزء الرابع المجلد الثانی.pdf - P.png|alt=
پرونده:1403-02-20 18 33 04-المعالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ الجزء الرابع المجلد الثانی.pdf - P.png|alt=
پرونده:1403-02-23 17 03 47-پرونده مساجد الاثریه.pdf - ویکی حج.png|alt=
پرونده:1403-02-20 18 32 46-المعالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ الجزء الرابع المجلد الثانی.pdf - P.png|alt=
پرونده:1403-02-31 17 10 49-تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا - صفحه 184.png|alt=
</gallery>


==الهوامش==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
 
==منابع ==
==المصادر==
{{منابع}}
*'''بحار الأنوار'''، المجلسي (وفاة 1110هـ)، بيروت، دار إحياء التراث العربي،1403هـ.
*'''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین'''، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢.
*'''إثارة الترغيب و التشويق'''، محمد إسحاق الخوارزمي، تحقيق مصطفی محمد حسین الذهبي، مكة، مكتبة نزار مصطفی الباز، 1418هـ.
*'''المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدينة المنورة'''، عبدالعزيز الكعكى، مدينه، ١٩٩٩ م.
*'''تاريخ و آثار إسلامي مكة مكرمة ومدينة منورة'''، أصغر قائدان، مشعر، 1372ش.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
* '''تحقيق النصرة بتلخيص معالم دار الهجرة'''، زين الدين المراغي، تحقيق أبو يعقوب نشأت كمال، فيوم، دار الفلاح، 2099م.
*'''آثار المدینة المنورة'''، عبدالقدوس الانصاری، المکتبة السلفیة بالمدینة المنورة، الطبعة الثالثة، 1393هجری.
*'''جامع أحاديث الشيعة'''، إسماعيل معزي ملايري، قم، المطبعة العلمية، 1399هـ.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
* '''الخرائج والجرائح'''، سعيد بن عبد الله (القطب الراوندي)، قم، مؤسسة الإمام المهدي(ع)، 1409هـ.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''الدرة الثمينة في أخبار المدينة'''، محمد بن محمود النجار (وفاة 643هـ)، بقلم صلاح الدين، مركز بحوث ودراسات المدينة، 1427هـ.
*'''تاریخ مدینه منوره'''، ابن شبه نمیری، عمر بن شبه، و صابری، حسین. ۱۳۸۰. ۱ ج. تهران - ایران: نشر مشعر.
*'''دلائل النبوة'''، البيهقي (وفاة 458هـ)، بقلم عبد المعطي، بيروت، دار الكتب العلمية، ۱۴۰۵هـ.
*'''الرحلة العیاشیة'''، ابوسالم عبدالله بن محمد عیاشی، دارالسویدی للنشر و التوزیع، طبعة الاولی، 2006.
*'''رحلة ابن بطوطة'''، ابن بطوطة (وفاة 779هـ)، ترجمة: محمد علي موحد، طهران، علمي وفرهنگي، 1376ش.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.{{پایان}}
*'''رحلة ابن جبير'''، محمد بن أحمد (وفاة 614هـ)، بيروت، دار مكتبة الهلال، 1986م.
{{مساجد}}
*'''السيرة الحلبية'''، الحلبي (وفاة 1044هـ)، بيروت، دار المعرفة، 1400هـ.
*'''شرف النبي'''، أبو سعيد واعظ خرگوشي، بقلم روشن، طهران، بابك، 1361ش.
*'''عيون الأثر'''، ابن سيد الناس (وفاة 734هـ)‏، بيروت، دار القلم‏، 14414هـ.
*'''الغدير'''، الأميني (وفاة 1392هـ)، بيروت، دار الكتاب العربي، 1387هـ.
*'''مستدرك الوسائل'''، النوري (وفاة 1320هـ)، بيروت، آل البيت:، 1408هـ.
*'''المعالم الأثيرة'''، محمد محمد حسن شراب، طهران، مشعر، 1383ش.
*'''معجم مقاييس اللغة'''، ابن فارس (وفاة 395هـ)، بقلم عبد السلام، قم، دفتر تبليغات، 1404هـ.
*'''منتهی الآمال'''، الشيخ عباس القمي، تحقيق: ناصر باقر بيد هندي، قم، انتشارات دلیل، 1379ش.
*'''وفاء الوفاء'''، السمهودي (وفاة 911هـ)‏، بقلم قاسم السامرائي، لندن، مؤسسة الفرقان للتراث الإسلامي، 2001هـ.

مراجعة ١٥:٢٧، ٢٧ مايو ٢٠٢٤

https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87)

قالب:اشتباه نشود قالب:جعبه اطلاعات بنا مسجد ذُباب، که به نام‌های مسجد قرین و مسجد الرایه هم نامیده می‌شود؛ مسجدی است که در شمال شهر مدينه و بر فراز كوه ذباب، واقع شده است.

در جريان جنگ احزاب، بر فراز کوه ذباب خيمه‌اى براى پيامبر(ص) برپا شده بود و ایشان در آنجا نماز مى‌خواند. بعدها مسلمانان براى بزرگداشت نمازگاه پیامبر(ص)، در این مکان مسجد ذباب را ساختند.

موقعیت مکانی

مسجد ذُباب، در شمال غرب مسجد نبوی[١] و بر فراز كوه كوچک ذباب، در سمت راست خیابان عثمان بن عفان واقع شده است.[٢] این کوه در شرق کوه سَلْع و در نزدیکی ثنیة الوداع قرار دارد[٣]

پیشینه

در هنگام كندن خندق به دور مدينه در سال پنجم هجرت در جريان جنگ احزاب، براى رفع خستگى و نظارت بر كارهاى حفارى خندق در اين مكان خيمه‌اى براى پيامبر(ص) برپا شده بود و پيامبر(ص) در آنجا نماز مى‌خواند.[٤]

نام‌ها

گفته‌اند علت نامگذاری کوه و مسجد به نام ذباب، به مناسبت شخصی یمنی است که توسط مروان بن حکم بر این بلندی به دارآویخته شد.[٥]

نام دیگر آن، «مسجد قرین»[٦] و «مسجد الرایه» است. گویا سببِ نام دوم، آن است که پرچم(در عربی: الرایه) موالی در واقعه حره (63هجری) در این مکان برافراشته بود.[٧] همچنین ممکن است این نام به علت قرار گرفتن پرچم اسلام بر روی این کوه در غزوه خندق باشد.[٨]

تاریخچه بنا

احتمالا این مسجد نخستین بار زمان امارت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه ساخته شده است.[٩] ساختمان مسجد در دوره‌ای پیش از قرن 9 هجری مخروبه شده بود و در حدود 845 توسط امیر جانبک النیروزی تجدید بنا شد.[١٠]

عبدالقدوس انصاری (متوفی1403ه / 1983م) این مسجد را در پایان سده چهاردهم قمری دیده و طول و عرض بنا 4 متر و ارتفاع آن 6 متر دانسته و معتقد است که بنای سنگی مسجد شبیه بنای آن در قرن نهم بوده است.[١٠]شنقیطی(۱۳۹۳ ه/ ۱۹۷۳ م) نیز این مسجد را در سال 1405 بنایی با سنگ‌های سبک قدیمی توصیف کرده است. به گفته او مسجد فقط دارای اتاق اصلی و حیاطی بدون درب بوده است.[١١]

الیاس عبدالغنی در 1418 قمری/1997 میلادی داخل و خارج بنا را گچ‌کاری شده و دارای مصلی الصاقی مسقفی که فضای مسجد را بزرگتر کرده، توصیف نموده و نمازهای پنج گانه را در آن دائر دانسته.[١] کعکی پژوهشگر معاصر مدینه در کتابش که در سال ۲۰۱۱ منتشر شده اطلاع می‌دهد که مسجد همچنان به همان شکلی است که انصاری توصیف کرده است. با این حال کعکی از بازسازی مسجد در دوران آل سعود خبر داده است.[١٢]

وضعیت فعلی

مسجد یاد شده، روی کوه کوچکی است که در حال حاضر به «جبل‌الرایه» شهرت دارد[١٣]؛ ورودی مسجد از طرف قبله و جنوب می‌باشد.[١٤]مسجد ظاهری ساده داشته و مأذنه و آیات برجسته یا نقوشی در داخل و خارج خود ندارد.[١٥]

در حال حاضر ظاهر مسجد در یک عملیات بازسازی در اواخر سال 2022، از حالت سفید رنگ به حالت سنگی سبک قدیمی بازگشت داشته و در اواخر 2023 خانه‌های اطراف مسجد تخریب شده است.قالب:نیازمند منبع

نگارخانه

تصاویر مسجد، در سال 2021 (زمان به وجود آمدن این ظاهر سفیدرنگ مسجد، مشخص نمی‌باشد).

تصاویر مسجد، پس از بازسازی سال 2022

تصاویر سال 2024، پس از تخریب خانه‌های اطراف مسجد

تصاویر قدیمی ساختمان مسجد

پانویس

  1. ↑ ١٫٠ ١٫١ مساجد الاثریه، ص80
  2. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴،‌ مجلد۲، ص 160و164
  3. ↑ الرحله عیاشی، ج1، ص396
  4. ↑ وفاء الوفا، ج۳، ص 201
  5. ↑ تاریخ مدینه ابن شبه، ص74
  6. ↑ مساجد الاثریة، ص80
  7. ↑ وفاء الوفا، ج3، ص204
  8. ↑ الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص71
  9. ↑ وفاء الوفا، ج۳، ۲۰۲
  10. ↑ ١٠٫٠ ١٠٫١ آثار المدینة المنورة، ص129
  11. ↑ الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص172
  12. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴،‌ مجلد۲، ص 166
  13. ↑ تاریخ المعالم المدینه المنورة قدیما و حدیثا، ص184
  14. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴،‌ مجلد۲، ص168
  15. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴،‌ مجلد۲، ص172

منابع

قالب:منابع

  • الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢.
  • المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدينة المنورة، عبدالعزيز الكعكى، مدينه، ١٩٩٩ م.
  • معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
  • آثار المدینة المنورة، عبدالقدوس الانصاری، المکتبة السلفیة بالمدینة المنورة، الطبعة الثالثة، 1393هجری.
  • مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
  • وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
  • تاریخ مدینه منوره، ابن شبه نمیری، عمر بن شبه، و صابری، حسین. ۱۳۸۰. ۱ ج. تهران - ایران: نشر مشعر.
  • الرحلة العیاشیة، ابوسالم عبدالله بن محمد عیاشی، دارالسویدی للنشر و التوزیع، طبعة الاولی، 2006.
  • تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.

قالب:مساجد

مجلوبة من «https://ar.wikihaj.com/index.php?title=مستخدم:A.Zaidan/الملعب_1&oldid=7080»