مستخدم:Ay.Zaidan/الملعب الثاني

https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D9%87_(%D9%85%DA%A9%D9%87)

بحاجة لتعديل وتدقيق

مسجد البيعة يُعدّ من المساجد القديمة في مكة المكرمة، والذي يعود تاريخ بنائه إلى القرن الثاني للهجرة. يقع هذا المسجد بالقرب من جمرة العقبة وخارج الحد الشرعي لـمنى. وهذا المسجد هو المكان الذي بايع فيه أهل يثرب النبي (ص). وبحسب النقش الموجود على الجدار الغربي لمسجد البيعة فإن هذا المسجد بني عام 144م بأمر من المنصور العباسي، وتمت إعادة بنائه عدة مرات فيما بعد.

سبب التسمية

زمانی که مردم یثرب با اسلام آشنا شدند، در ایام حج، و در جمره عقبه، برای نخستین‌بار با رسول خدا(ص) بیعت کردند و پس از آن بود که اسلام در مدینه گسترش یافت. در محل این رویداد که بیعت عقبه اول نام دارد، مسجدی ساخته‌شد که به نام «مسجد البیعه» شهرت یافت. در منابع از مساجد دیگری نیز با نام مسجد البیعه یاد شده است:

عندما تعرّف أهل يثرب على الإسلام، بايعوا رسول الله ولأول مرة؛ في أيام الحج وفي جمرة العقبة، و انتشر الإسلام بعدها في المدينة المنورة، وقد بُني مسجد اشتُهر باسم مسجد البيعة في مكان واقعة بيعة العقبة الأولى. كما ورد في المصادر مساجد أخرى باسم مسجد البيعة:

• مسجد الغنم: وهو مسجد في مكة حيث بايع أهلها النبي.
• مسجد الجن: وهو مسجد في مكة حيث بايع فيه الجن النبي.

مکان

يقع مسجد البيعة في مكة المكرمة بالقرب من جمرة العقبة خارج الحد الشرعي من الجانب المكي على المنحدر الجنوبي لجبل ثبير وتعرف هذه المنطقة بشعب الأنصار وشعب البيعةومن الجهه اليسرى للشخص المتنقل من مكه نحو منى المسافة بين مسجد البيعة وجمرة العقبة أكثر من 300 متر واليوم مع توسع منى أصبح محيط مسجد البيعة الذي كان داخل الأقسام محصور بين الجبال خاليا وحاليا يقع المسجد في نهاية مخرج الدور الثاني من الجمرات باتجاه مكة وقد تم رسم سياج حديدي حول المسجد

مسجد البیعه در مکه و نزدیک جمره عقبه [بیرون از محدودۀ شرعی مِنا از طرف مکه]، در دامنه جنوبی کوه ثُبَیر است. این منطقه معروف به شِعْبُ الانصار و شعب البیعه بوده و سمت چپ کسی است که از مکه به سوی مِنا در حرکت است. فاصله مسجد البیعه تا جمره عقبه بیش از سیصد متر است. امروزه با توسعه منا، اطراف مسجد البیعه که پیشتر درون شعب و محصور بین کوه بود خالی شده است. در حال حاضر مسجد در انتهای راه خروجی طبقه دوم جمرات به طرف مکه قرار گرفته و اطراف مسجد را نرده آهنی کشیده‌اند.

مساحت مسجد البیعه ۵۰۰ متر است. مسجد به شکل مستطیل و طول مسجد ۲۷/۹۰ متر و عرض آن ۱۷ متر است. این مسجد از سنگ و آجر ساخته شده و سقف ندارد.

مساحة مسجد البيعة 500 متر والمسجد مستطيل الشكل ويبلغ طوله 90 متر وعرضه 17 متر وهو مبني من الحجر والطوب وليس له سقف

تاریخچه بنای مسجد

بنابر کتیبه‌ای که از سال ۱۴۴ قمری برجای مانده و بر دیوار غربی مسجد نصب شده، ساخت این مسجد به‌دستور ابوجعفر منصور عباسی (حکومت: ۱۳۶-۱۵۸ق) انجام گرفته‌است. همچنین کتیبه‌ای از سال ۶۲۹ قمری نیز بر دیوار جنوبی مسجد نصب شده است و از بازسازی مسجد در زمان مستنصر عباسی (حکومت: ۶۲۳-۶۴۰ق) خبر می‌دهد.

بحسب نقش متبقي من سنه 144هـ ومثبت على الجدار الغربي للمسجد فقط تم بناء هذا المسجد بأمر أبي جعفر المنصور العباسي (حكم 136_158هـ) كما تم تثبيت النقش والذي يعود تاريخه إلى عام 629م على الجدار الجنوبي للمسجد ويخبر عن إعادة بناء المسجد في عهد المستنصر العباسي (حكم623_640هـ)

در منابع دیگر نیز در سده‌های گوناگون از مسجد البیعه یاد شده است؛ از جمله ابن جبیر در سفرش به مکه در ۵۷۸ قمری از آن یاد کرده است. ابن تیمیه (وفات ۷۲۸ق) به وجود مسجد اشاره کرده و فاسی (درگذشت: ۸۳۲ق)، تاریخ‌نگار مکه، این مسجد را توصیف کرده است. به گفته او مسجد دارای دو رواق بوده که بر هر یک سه گنبد بر چهار طاق قوسی قرار گرفته بود. پشت این رواق‌ها نیز میدانگاهی وجود داشت.

وقد ورد ذكر مسجد البيعه في مصادر أخرى في قرون مختلفة من جملتها ابن جبير في رحلته إلى مكة سنة 578هـ. وقد أشار ابن تيمية (وفاة728م) إلى وجود هذا المسجد، كما وصفه الفاسي (وفاة832هـ) وهو مؤرخ مكة وبحسب قوله كان المسجد رواقان لكل منهما ثلاث قباب على أربعة قناطر كما كان يوجد ساحة خلف هذه الأروقة

این مسجد در دوره‌هایی از تاریخ نیز تخریب شده بود؛ از جمله گزارشی از قرن یازدهم از تخریب مسجد حکایت می‌کند؛ اما در عصر حکومت عثمانی این مسجد در سلطنت عبدالحمید دوم (۱۸۷۶-۱۹۰۹م) بازسازی شد. گزارشی از تعمیر بخش‌هایی از مسجد در زمان ملک فهد سعودی در دست است.

كما تم هدم هذا المسجد في فترات من التاريخ ومن بين الأخبار الأخرى ينقل من القرن الحادي عشر عن تدمير المسجد، لكن في عهد الحكومة العثمانية أعيد بناء هذا المسجد ضمن سلطة عبد الحميد الثاني (حكم1876_1909م) وهناك تقرير عن ترميم أجزاء من المسجد في عهد الملك فهدالسعودي.

جستارهای وابسته

• بیعت عقبه اول
• بیعت عقبه دوم

منابع

• الاثار الاسلامیة فی مکة المکرمه: الحارثی، ۱۴۳۰ق.
• آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان رسول، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.
• اتحاف الوری باخبار ام القری، عمربن فهد (درگذشت: ۸۸۵ق)، تحقیق فهیم محمد شلتوت، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۳ق.
• اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، فاکهی محمد بن اسحاق (درگذشت: ۲۷۵ق)، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق.
• اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ازرقی محمد بن عبدالله (درگذشت: ۲۵۰ق)، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دارالاندلس، بی‌تا.
• اشهر المساجد فی الاسلام، بکر سید عبد المجید، بی‌جا، دار القبله، ۱۴۰۴ق.
• اِفادة الانام بذکر اخبار بلد الله الحرام، الغازی المکی عبداله بن محمد (درگذشت: ۱۳۶۵ق)، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۳۰ق.
• اقتضاء الصراط المستقیم لمخالفة اصحاب الجحیم، ابن تیمیّه (درگذشت: ۷۲۸ق)، بی‌جا، دار عالم الکتب، ۱۴۱۹ق.
• التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم: محمد طاهر کردی، مکتبة النهضة الحدیثة، ۱۴۱۲ق.
• تاریخ مکة المشرّفه و المسجد الحرام و المدینة الشریفه و القبر الشریف، ابن ضیاء حنفی محمد بن احمد (درگذشت: ۸۵۴ق)، تحقیق علاء ابراهیم الازهری و ... بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
• تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، قائدان اصغر، تهران، شعر، ۱۳۸۶ش.
• التذکره بالاخبار عن اتفاقات الاسفار، محمد ابن جبیر، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، ۲۰۰۸م.
• دراسة تاریخیة لمساجد المشاعر المقدسة: مسجد الخیف -مسجد البیعة بمنی، ناصر عبدالله البرکاتی؛ محمد نیسان سلیمان مناع، دار المدنی للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الأولی، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
• شفاء الغِرام باخبار البلد الحرام، فاسی محمد بن احمد بن علی (درگذشت: ۸۳۲ق)، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
• الکافی: ثقةالاسلام کلینی، تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
• المعجم الاثری لمنطقة مکة المکرمه، حارثی ناصر بن علی، طائف، فهرسة مکتبة الملک فهد الوطنیه، ۱۴۲۳ق.