الفرق بين المراجعتين لصفحة: «مستخدم:A.Zaidan/الملعب 1»

من ويكي‌حج
مرئينص الويكي
لا ملخص تعديل
لا ملخص تعديل
سطر ١: سطر ١:
https://wikihaj.com/view/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B3(%D8%B9)
https://wikihaj.com/view/%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C
{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = آبار علی
| تصویر = آبار علی.jpg
| اندازه تصویر =
| پیوند تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام‌های دیگر =
| مکان = مدینه ذوالحلیفه
| کاربری = مزرعه و چاه آب
| بزرگداشت نزد =
| وابسته به دین/مذهب =
| باورها =
| آیین‌ها =
| احکام =
| زیارت کنندگان =
| بازدیدکنندگان =
| زمان پایه‌گذاری =
| بنیانگذار =
| رویدادها =
| بازسازی‌ها =
| بازسازی کنندگان =
| بخش‌های از میان رفته =
| ویژگی‌های تاریخی =
| متولیان =
| مساحت =
| طول =
| عرض =
| ارتفاع =
| وضعیت بنا =
| گنجایش =
| امکانات =
| بخش‌های بنا =
| معمار =
| سبک =
| ویژگی‌ها =
| گنبدها =
| مناره‌ها =
| درها =
| رواق‌ها =
| صحن‌ها =
| ایوان‌ها =
| گرداننده =
| نهاد وابسته =
| نهاد نگهدارنده =
| مدیر =
| روحانی =
| نهادهای زیر مجموعه =
| ثبت در =
| شماره ثبت =
| تاریخ ثبت =
| وبگاه =
| عرض جغرافیایی = ۲۴٫۴۱۴۲۳۳۲۲۵۹۹۳۲۸۶
| طول جغرافیایی =  ۳۹٫۵۴۵۴۲۶۵۸۴۶۵۶۲۱
|‌ توضیح نقشه = مکان تعیین شده روی نقشه تقریبی است
}}
'''آبار علی''' (چاه‌های علی) منطقه‌ای است در جنوب [[مدینه]] که به آن [[ذو الحلیفه|ذوالحلیفه]] نیز می‌گویند، جایی که [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] که میقات اهل مدینه است در آن قرار گرفته است. در این منطقه که [[وادی عقیق|وادی عتیق]] از آن می‌گذرد نخلستان‌ها و چاه‌هایی قرار داشته و دارد.   


تم الإنشاء
این منطقه را از سده‌های گذشته «آبار علی» یا «بئر علی» می‌نامیدند به طوری که به مسجد شجره نیز مسجد بئر علی گفته می‌شد. بنابر روایت‌هایی نام بئر علی (چاه علی) برگرفته از نام [[علی‌بن ابیطالب(ع)]] است. برخی گفته‌اند در این مکان چاهی بوده که علی(ع) در کنار آن با جنیان جنگیده است و برخی دیگر آن را زمینی می‌دانند که پیامبر به علی(ع) به اقطاع داد. اما برخی از منابع چنین انتسابی را نپذیرفته اند. 


'''النبي إلياس (ع)''' كان أحد أنبياء [[بني إسرائيل]]. اسمه في الكتاب المقدس"إيليا"، وقد عُرف في اللغة العربية باسم إلياس، وقد ورد اسم هذا النبي في [[القرآن]] مرتين، وقد عدّه القرآن مؤمناً من [[عباد الله الصالحين]]، ونبياً من المرسلين. ووفقاً لبعض الأحاديث الإسلامية، فإن إلياس (ع) يحظى بحياة أبدية، ويؤدي [[حج|الحج]] كل عام برفقة [[الخضر (ع)]].
==مکان ==
آبار و اَبیار جمع بِئْر و به معنای چاه‌ها است.<ref>العین، ج۸، ص۲۹۰؛ لسان العرب، ج۴، ص۳۷؛ تاج العروس، ج۶، ص۴۳، «بأر».</ref> آبار علی نام منطقه‌ای است در ۹ کیلومتری جنوب شهر [[مدینه]]، در [[وادی عقیق]] و دامنه غربی [[کوه عیر]] که بر سر راه [[مکه]] قرار دارد. این منطقه همان منطقه [[ذو الحلیفه]] است که [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] که [[میقات]] اهل مدینه است در آن قرار گرفته است.<ref>نک: [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المعالم_الأثيرة_في_السنة_والسيرة_-_شراب_-_ط_القلم_والشامية_p.d.f_كتاب_4047.pdf&page=103 المعالم الاثیره، ص۱۰۳؛] </ref>


==في الكتاب المقدّس==
== وضعیت امروز ==
امروزه در باغ‌ها و مزارعی که در غرب [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] در ساحل [[وادی عقیق]] (رودخانه عقیق) قرار دارد، چاه‌های آب متعدد و کهنی باقی مانده است.<ref name=":0">المعالم المدینه المنوره، الجزء ۵، المجلد 2، 478-483</ref> برخی از زائران تعدادی از این چاه‌ها را (که در مزرعه منصور عثمان الفریدی قرار گرفته<ref name=":0" />) چاه‌های منسوب به امام علی(ع) می‌دانند اما به گفته عبدالعزیز کعکی، جغرافی‌نگار معاصر مدینه، چاه‌های منسوب به امام علی امروزه از میان رفته و مکان آن معلوم نیست.<ref>المعالم المدینه المنوره، جزء ۴، مجلد ۴، 487</ref>


إلياس هو اسم عبري مشتق من إيليا،<ref>المعرب، ص13؛ كلمات دخيلة، ‌ص127، «إلیاس. </ref> <ref>قاموس الكتاب المقدس، ص144.</ref>وهو نبي من [[بني إسرائيل]]، وقد ورد اسمه في [[الكتاب المقدس]] باسم "إيليا"،<ref>قاموس الكتاب المقدس، ص144-145.</ref> وتحدث عن إحياء [[يونس بن متى (ع)]] على يده بعد عدة أيام من وفاته، وعن شفاء [[إليسع|اليسع (ع)]] كذلك بدعائه.<ref>الكامل، ج1، ص213؛ تاريخ ابن خلدون، ج2، ص102، 112؛ قاموس الكتاب المقدس، ص145.</ref>
==تاریخچه نامگذاری==
کاربرد نام آبار علی یا بئر علی سابقه‌ای کهن دارد اما وجه تسمیه آن به روشنی معلوم نیست. منابع از قرن هشتم اطلاع می‌دهند که نام بئر علی نامی رایج بود و کسی این مکان را به نام ذوالحلیفه نمی‌شناخت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=421 وفاء الوفا، ج۳، ص 421]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=82 المغانم المطابه، ص ۸۲]</ref> اولیا چلبی که در سده یازدهم به حج رفته است، میقات اهل مدینه را آبار علی نامیده و حتی مسجد احرام را نیز مسجد علی می‌خواند.<ref>الرحله الحجازیه، ص ۱۶۱</ref> فرهاد میرزا نیز در سفرنامه‌اش به سال ۱۲۹۲ قمری اشاره می‌کند که مردم محلی مسجد شجره را تنها به نام بئر علی یا آبار علی می‌شناسند.<ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص 202</ref>


==في القرآن==
=== جنگ علی(ع) با جنیان ===
روایت شده که در این منطقه چاهی بوده که [[امام علی(ع)]] در آنجا با جنیان جنگیده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۴.pdf&page=246 وفاء الوفاء، ج۴، ص246]</ref><ref>نک البحر الرائق، ج۲، ص۵۵۵؛ الدر المختار، ج۲، ص۵۲۲-۵۲۳؛ کشف الخفاء، ج۲، ص۴۱۸.</ref> سمهودی، تاریخنگار مشهور مدینه، عبارتی از ابن‌جماعه<ref>نجفی در مدینه‌شناسی ابن جماعه را همان محمد بن ابی بکر متوفی به سال ۸۱۹ می‌داند. (مدینه‌شناسی، ص۱۸۱)</ref> نقل می‌کند که در آن درستی این داستان را رد می‌کند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۴.pdf&page=247 وفاء الوفاء، ج۴، ص 247]</ref> با این حال اینکه در برخی منابع جغرافی‌نگاری قرن نهم یا پیش و پس از آن برای اشاره به این چاه از تعابیری مانند «بئر علی بن ابی طالب»،<ref>تاریخ مستبصر، ص 27</ref> «بئر علی رضی الله عنه»،<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=172 مغانم المطابه، ص ۱۷۲]</ref> «البئر المنسوبه الی علی بن ابی طالب»<ref>جواهر الثمینه، ص 123</ref> استفاده شده نشان می دهد که انتساب این نام به علی بن ابی طالب(ع) باوری رایج بوده است.


ورد اسم إلياس في [[القرآن|القرآن الكريم]] مرتين، وقد عدّه القرآن مؤمناً من [[عباد الله الصالحين]]، ونبياً من المرسلين، وتحدث عن جهوده في محاربة [[الوثنيين]] في زمانه، ودعوتهم إلى التقوى و<nowiki/>[[التوحيد]]. (سورة الصافات 123 ؛ [[سورة الأنعام]] 85-86) ويرى البعض أن المقصود من اِلياسين في الآية 130 من [[سورة الصافات]] هو إلياس (ع) نفسه.<ref>تفسير البيضاوي، ج5، ص18؛ الدر المنثور، ج5، ص286.</ref>
=== اقطاع پیامبر به علی(ع) ===
گاه گفته شده که حضرت علی(ع) در این منطقه چاه‌هایی حفر کرده بود و از این رو آنجا بدین نام خوانده شده است.<ref>اعانة الطالبین، ج۲، ص۳۴۱.</ref><ref>[https://miqat.hajj.ir/article_70564.html « بررسی جغرافیای طبیعی مدینه»، مجله میقات حج شماره۱۰۳، ص۹۱]</ref>برخی پژوهشگران نیز گفته‌اند که این منطقه احتمالا از زمین‌هایی بوده که پیامبر به علی بن ابیطالب(ع) اقطاع کرده و نام منطقه حاصل از آن است. این برداشت مستند به روایتی است که بر اساس آن پیامبر زمین‌هایی از جمله فقیرین، قیس و شجره را به علی(ع) اقطاع کرد.<ref>مدینه‌شناسی، ج۱، ص ۱۷۹</ref> در مقابل برخی گزارش‌ها حاکی از این است که این منطقه ([[وادی عقیق]]) را پیامبر به بلال بن حارث مزنی اقطاع داد و آن را بلاد مزینه می‌گفتند.<ref>معجم البلدان، ج۴،‌ ص ۱۳۹، [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B4.pdf&page=14 وفاء الوفا، ج4، ص 14]</ref>برخی بر همین اساس انتساب چاه‌های این منطقه به علی ابن ابیطالب(ع) را نادرست می‌دانند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ج۳-۴.pdf&page=876 موسوعه مراه الحرمین، ج۴، ص ۸۷۶]</ref>


==إلياس في المصادر الإسلامية==
=== ارتباط نام آبار علی به علی دینار ===
در گزاشی غیر مستند که در اینترنت شهرت یافته است نام آبار علی را به «علی دینار» سلطان دارفور نسبت داده‌اند. گفته شده که او در سال ۱۸۹۸م/۱۳۱۵ق چاه‌های آب [[ذوالحلیفه]] را بازسازی كرد و از آن پس این منطقه به نام او آبار علی خوانده شد؛ اما چنین ادعایی درست نیست زیرا نام آبار علی (چنان که بالاتر گفته شد) از سده‌ها پیش رایج بوده است.<ref>[http://alwalaa.com/detail.cfm?inttopicid=329 لماذا سميت منطقة ذي الحليفة باسم أبيار علي ؟]</ref>


وتعتبر المصادر التفسيرية<ref>جامع البيان، ج23، ص109؛ روح المعاني، ج23، ص138.</ref> والتاريخية<ref>الكامل، ج1، ص212؛ البداية والنهاية، ج2، ص5؛ سبل الهدی، ج6، ص318.</ref> لدى المسلمين؛ أن إلياس من نسل [[عمران]] والد [[النبي موسى (ع)|موسى]] و<nowiki/>[[هارون (ع)|هارون]] عليهما السلام.<ref>تاريخ الطبري، ج1، ص461؛ الكامل، ج1، ص212؛ البداية والنهاية، ج2، ص5.</ref> وبحسب الروايات فإنه رجل حكيم من نسل هارون من آل [[النبي إبراهيم (ع)|إبراهيم (ع)]]،<ref>الكافي، ج1، ص227.</ref> وقد بُعث نبيّاً<ref>تاريخ الطبري، ج1، ص461.</ref> بعد [[حزقيل (ع)]]، وقبل تلميذه [[اليسع (ع)]].<ref>الآثار الباقية، ص373؛ أعلام النبوة، ص54؛ تاريخ دمشق، ج9، ص206، 209.</ref>
==گالری==
<gallery>
پرونده:آبار علی ۴.webp
پرونده:آبار علی۳.webp
پرونده:آبار علی۱.webp| اچاه‌هایی که برخی آن را امروزه آبار علی می‌دانند در مزرعه منصور الفریدی قرار دارد
پرونده:آبار علی۲.webp| مناره [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] و فاصله آن با این چاه‌ها در این تصویر معلوم است
</gallery>


بُعث (ع) في زمن "أخاب" إلى أهل بعلبك، وهي منطقة في الشام،<ref>تاريخ الطبري، ج1، ص461؛ تاريخ دمشق، ج9، ص209؛ الكامل، ج1، ص212.</ref> وعمل على هدايتهم وحذرهم من عبادة الصنم بعل.<ref>تاريخ الطبري، ج1، ص461؛ تاريخ دمشق، ج9، ص209؛ الكامل، ج1، ص212.</ref>
== جستار وابسته ==
* [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]


واعتُبر أنه هو الذي حطم الصنم بعل.<ref>تاريخ الطبري، ج1، ص464؛ تاريخ دمشق، ج9، ص209؛ الكامل، ج2، ص212؛ تاريخ جامع الأديان، ص507.</ref>وبحسب عدد من المصادر، فقد دفن بعد وفاته في بقاع كلب، وهي أرض تقع مابين [[دمشق]] و<nowiki/>[[حمص]] و<nowiki/>[[بعلبك]].<ref>معجم البلدان، ج1، ص470؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص211.</ref>
==پیوند به بیرون==


==حجّ إلياس==
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1716029/ابار-علی مقاله آبار علی در دانشنامه حج و حرمین شریفین]
 
==پانویس==
وبحسب بعض الروايات فإن إلياس ممن يتمتعون بالحياة الأبدية.<ref>المنتظم، ج1، ص361؛ البداية والنهاية، ج1، ص394-395؛ الأمثل، ج19، ص144.</ref> كما يذهب كل عام إلى [[حج|الحج]] مع [[النبي الخضر (ع)]]، وبعد أداء مناسك الحج يشربان من [[ماء زمزم]].<ref>المنتظم، ج1، ص361؛ البداية والنهاية، ج1، ص394.</ref> كما ورد في رواية؛ الحديث عن التقاء الخضر وإلياس كل عام في [[عرفات]]،<ref>البداية والنهاية، ج1، ص394؛ قصص الأنبياء، ج2، ص242-243.</ref> رغم أن بعض المؤرخين المسلمين شككوا في صحة روايات بقاء إلياس على قيد الحياة.<ref>البداية والنهاية، ج۱، ص ۳۳۷</ref>
{{پانویس}}


==الهوامش==
*
{{پانویس}}
==منابع==
==المصادر ==
{{منابع}}
{{منابع}}
{{دانشنامه
* '''اعانة الطالبین''': السید البکری الدمیاطی (م.۱۳۱۰ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۸ق
| آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9008
* '''البحر الرائق''': ابونجیم المصری (م.۹۷۰ق.)، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق
| عنوان = الیاس(ع)
* '''تاج العروس''': الزبیدی (م.۱۲۰۵ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق
| نویسنده = منصور رمضان‌خانی
* '''تاريخ مستبصر'''، ابن مجاور، تحقیق ممدوح حسن محمد، قاهره، کتبه الثقافه الدینیه، ۱۹۹۶
}}
* '''الدرالمختار''': الحصکفی (م.۱۰۸۸ق.)، به کوشش مکتب البحوث، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق
 
* '''عمدة القاری''': العینی (م.۸۵۵ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی
* '''الآثار الباقية''': أبو ريحان البيروني (وفاة 440هـ)، الميراث المكتوب، 1422هـ.
* '''العین''': خلیل (م.۱۷۵ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، ۱۴۰۹ق
 
* '''کشف الخفاء''': اسماعیل العجلونی (م.۱۱۶۲ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۸ق
* '''الإصابة''': ابن حجر العسقلاني (وفاة 852هـ)، بقلم علي معوض وعادل عبد الموجود، بيروت، دار الكتب العلمية، 1415هـ.
* '''لسان العرب''': ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق
 
* '''مدینه‌شناسی'''، محمد علی نجفی، تهران، قلم، ۱۳۶۲
* '''أعلام النبوة''': الماوردي (وفاة 450هـ.)، بقلم البغدادي، بيروت، دار الكتاب العربي، 1987م.
* '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق
 
* '''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، الجزء الخامس، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جده، ناشر:مولف، ۲۰۱۲
* '''البداية والنهاية''': ابن کثير (وفاة 774هـ)، بقلم علي شيري، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1408هـ.
* '''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، الجزء الرابع، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، بیروت، ناشر:مولف،‌۲۰۱۱
 
* '''المغانم المطابه فی معالم الطابه'''، محمد بن یعقوب فیروزآبادی، تحقیق حمد الجاسر، ۱۹۶۹م.
* '''تاريخ ابن خلدون''': ابن خلدون (وفاة 808هـ)، بقلم خليل شحادة، بيروت، دار الفكر، 1408هـ.
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م
 
* '''معجم الفاظ الفقه الجعفری''': احمد فتح‌الله، الدمام، ۱۴۱۵ق
* '''تاريخ جامع الأديان''': جان ناس، ترجمة: حكمت، طهران، علمي فرهنگي، 1373ش.
* '''مناسک حج و عمره''': سید محمد علی ابطحی، ۱۴۱۸ق
 
* '''مناسک حج''': لطف‌الله صافی، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۶ق
* '''تاريخ الطبري (تاريخ الأمم والملوك)''':  الطبري (وفاة 310هـ)، بقلم محمد أبو الفضل، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
* '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین'''، ایوب صبری پاشا، ترجمه محمد حرب، قاهره، شرکة الدولیه للطباعة، 2004
 
* '''تفسير البيضاوي (أنوار التنزيل)''': البيضاوي (وفاة 685هـ)، بقلم المرعشلي، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1418هـ.
 
* '''جامع البيان''': الطبري (وفاة 310هـ)، بقلم صدقي جميل، بيروت، دار الفكر، 1415هـ.
 
* '''الدر المنثور''': السيوطي (وفاة 1270هـ)، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
 
* '''سبل الهدی''': محمد بن يوسف الصالحي (وفاة 942هـ)، بقلم عادل أحمد وعلي محمد، بيروت، دار الكتب العلمية، 1414هـ.
 
* '''قاموس الكتاب المقدس''': مستر‌هاکس، طهران، أساطير، 1377ش.
 
* '''قصص الأنبیاء''': ابن کثير (وفاة 774هـ)، بقلم مصطفی عبد الواحد، دار الكتب الحديثة، 1388هـ.
 
* '''الكافي''': الكليني (وفاة 329هـ)، بقلم غفاري، طهران، دار الكتب الإسلامية، 1375ش.
 
* '''الكامل في التاريخ''': ابن أثير (وفاة 630هـ)، بيروت، دار صادر، 1385هـ.
 
* '''مراصد الإطلاع''': صفي الدين عبد المؤمن بغدادي (وفاة 739هـ)، بيروت، دار الجيل، 1412هـ.
 
* '''معجم البلدان''': ياقوت الحموي (وفاة 626هـ)، بيروت، دار صادر، 1995م.
 
* '''المعرب من‌ الكلام الأعجمي''': الجوالیقي (وفاة 540هـ)، بقلم خليل عمران، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419هـ.
 
* '''المنتظم''': ابن الجوزي (وفاة 597هـ)، بقلم محمد عبد القادر وآخرون، بيروت، دار الكتب العلمية، 1412هـ.
 
* '''الأمثل''': مكارم الشيرازي، طهران، دار الكتب الإسلامية، 1375ش.
 
* '''واژه‌هاي دخيل در قرآن مجيد''': آرتور الجفري، ترجمة: بدره‌اي، توس، 1372ش.


{{پایان}}
{{پایان}}

مراجعة ١٥:٥٢، ٢٤ أبريل ٢٠٢٤

https://wikihaj.com/view/%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C قالب:جعبه اطلاعات بنا آبار علی (چاه‌های علی) منطقه‌ای است در جنوب مدینه که به آن ذوالحلیفه نیز می‌گویند، جایی که مسجد شجره که میقات اهل مدینه است در آن قرار گرفته است. در این منطقه که وادی عتیق از آن می‌گذرد نخلستان‌ها و چاه‌هایی قرار داشته و دارد.

این منطقه را از سده‌های گذشته «آبار علی» یا «بئر علی» می‌نامیدند به طوری که به مسجد شجره نیز مسجد بئر علی گفته می‌شد. بنابر روایت‌هایی نام بئر علی (چاه علی) برگرفته از نام علی‌بن ابیطالب(ع) است. برخی گفته‌اند در این مکان چاهی بوده که علی(ع) در کنار آن با جنیان جنگیده است و برخی دیگر آن را زمینی می‌دانند که پیامبر به علی(ع) به اقطاع داد. اما برخی از منابع چنین انتسابی را نپذیرفته اند.

مکان

آبار و اَبیار جمع بِئْر و به معنای چاه‌ها است.[١] آبار علی نام منطقه‌ای است در ۹ کیلومتری جنوب شهر مدینه، در وادی عقیق و دامنه غربی کوه عیر که بر سر راه مکه قرار دارد. این منطقه همان منطقه ذو الحلیفه است که مسجد شجره که میقات اهل مدینه است در آن قرار گرفته است.[٢]

وضعیت امروز

امروزه در باغ‌ها و مزارعی که در غرب مسجد شجره در ساحل وادی عقیق (رودخانه عقیق) قرار دارد، چاه‌های آب متعدد و کهنی باقی مانده است.[٣] برخی از زائران تعدادی از این چاه‌ها را (که در مزرعه منصور عثمان الفریدی قرار گرفته[٣]) چاه‌های منسوب به امام علی(ع) می‌دانند اما به گفته عبدالعزیز کعکی، جغرافی‌نگار معاصر مدینه، چاه‌های منسوب به امام علی امروزه از میان رفته و مکان آن معلوم نیست.[٤]

تاریخچه نامگذاری

کاربرد نام آبار علی یا بئر علی سابقه‌ای کهن دارد اما وجه تسمیه آن به روشنی معلوم نیست. منابع از قرن هشتم اطلاع می‌دهند که نام بئر علی نامی رایج بود و کسی این مکان را به نام ذوالحلیفه نمی‌شناخت.[٥][٦] اولیا چلبی که در سده یازدهم به حج رفته است، میقات اهل مدینه را آبار علی نامیده و حتی مسجد احرام را نیز مسجد علی می‌خواند.[٧] فرهاد میرزا نیز در سفرنامه‌اش به سال ۱۲۹۲ قمری اشاره می‌کند که مردم محلی مسجد شجره را تنها به نام بئر علی یا آبار علی می‌شناسند.[٨]

جنگ علی(ع) با جنیان

روایت شده که در این منطقه چاهی بوده که امام علی(ع) در آنجا با جنیان جنگیده است.[٩][١٠] سمهودی، تاریخنگار مشهور مدینه، عبارتی از ابن‌جماعه[١١] نقل می‌کند که در آن درستی این داستان را رد می‌کند.[١٢] با این حال اینکه در برخی منابع جغرافی‌نگاری قرن نهم یا پیش و پس از آن برای اشاره به این چاه از تعابیری مانند «بئر علی بن ابی طالب»،[١٣] «بئر علی رضی الله عنه»،[١٤] «البئر المنسوبه الی علی بن ابی طالب»[١٥] استفاده شده نشان می دهد که انتساب این نام به علی بن ابی طالب(ع) باوری رایج بوده است.

اقطاع پیامبر به علی(ع)

گاه گفته شده که حضرت علی(ع) در این منطقه چاه‌هایی حفر کرده بود و از این رو آنجا بدین نام خوانده شده است.[١٦][١٧]برخی پژوهشگران نیز گفته‌اند که این منطقه احتمالا از زمین‌هایی بوده که پیامبر به علی بن ابیطالب(ع) اقطاع کرده و نام منطقه حاصل از آن است. این برداشت مستند به روایتی است که بر اساس آن پیامبر زمین‌هایی از جمله فقیرین، قیس و شجره را به علی(ع) اقطاع کرد.[١٨] در مقابل برخی گزارش‌ها حاکی از این است که این منطقه (وادی عقیق) را پیامبر به بلال بن حارث مزنی اقطاع داد و آن را بلاد مزینه می‌گفتند.[١٩]برخی بر همین اساس انتساب چاه‌های این منطقه به علی ابن ابیطالب(ع) را نادرست می‌دانند.[٢٠]

ارتباط نام آبار علی به علی دینار

در گزاشی غیر مستند که در اینترنت شهرت یافته است نام آبار علی را به «علی دینار» سلطان دارفور نسبت داده‌اند. گفته شده که او در سال ۱۸۹۸م/۱۳۱۵ق چاه‌های آب ذوالحلیفه را بازسازی كرد و از آن پس این منطقه به نام او آبار علی خوانده شد؛ اما چنین ادعایی درست نیست زیرا نام آبار علی (چنان که بالاتر گفته شد) از سده‌ها پیش رایج بوده است.[٢١]

گالری

جستار وابسته

پیوند به بیرون

پانویس

  1. ↑ العین، ج۸، ص۲۹۰؛ لسان العرب، ج۴، ص۳۷؛ تاج العروس، ج۶، ص۴۳، «بأر».
  2. ↑ نک: المعالم الاثیره، ص۱۰۳؛
  3. ↑ ٣٫٠ ٣٫١ المعالم المدینه المنوره، الجزء ۵، المجلد 2، 478-483
  4. ↑ المعالم المدینه المنوره، جزء ۴، مجلد ۴، 487
  5. ↑ وفاء الوفا، ج۳، ص 421
  6. ↑ المغانم المطابه، ص ۸۲
  7. ↑ الرحله الحجازیه، ص ۱۶۱
  8. ↑ سفرنامه فرهاد میرزا، ص 202
  9. ↑ وفاء الوفاء، ج۴، ص246
  10. ↑ نک البحر الرائق، ج۲، ص۵۵۵؛ الدر المختار، ج۲، ص۵۲۲-۵۲۳؛ کشف الخفاء، ج۲، ص۴۱۸.
  11. ↑ نجفی در مدینه‌شناسی ابن جماعه را همان محمد بن ابی بکر متوفی به سال ۸۱۹ می‌داند. (مدینه‌شناسی، ص۱۸۱)
  12. ↑ وفاء الوفاء، ج۴، ص 247
  13. ↑ تاریخ مستبصر، ص 27
  14. ↑ مغانم المطابه، ص ۱۷۲
  15. ↑ جواهر الثمینه، ص 123
  16. ↑ اعانة الطالبین، ج۲، ص۳۴۱.
  17. ↑ « بررسی جغرافیای طبیعی مدینه»، مجله میقات حج شماره۱۰۳، ص۹۱
  18. ↑ مدینه‌شناسی، ج۱، ص ۱۷۹
  19. ↑ معجم البلدان، ج۴،‌ ص ۱۳۹، وفاء الوفا، ج4، ص 14
  20. ↑ موسوعه مراه الحرمین، ج۴، ص ۸۷۶
  21. ↑ لماذا سميت منطقة ذي الحليفة باسم أبيار علي ؟

منابع

قالب:منابع

  • اعانة الطالبین: السید البکری الدمیاطی (م.۱۳۱۰ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۸ق
  • البحر الرائق: ابونجیم المصری (م.۹۷۰ق.)، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق
  • تاج العروس: الزبیدی (م.۱۲۰۵ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق
  • تاريخ مستبصر، ابن مجاور، تحقیق ممدوح حسن محمد، قاهره، کتبه الثقافه الدینیه، ۱۹۹۶
  • الدرالمختار: الحصکفی (م.۱۰۸۸ق.)، به کوشش مکتب البحوث، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق
  • عمدة القاری: العینی (م.۸۵۵ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی
  • العین: خلیل (م.۱۷۵ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، ۱۴۰۹ق
  • کشف الخفاء: اسماعیل العجلونی (م.۱۱۶۲ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۸ق
  • لسان العرب: ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق
  • مدینه‌شناسی، محمد علی نجفی، تهران، قلم، ۱۳۶۲
  • المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق
  • معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، الجزء الخامس، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جده، ناشر:مولف، ۲۰۱۲
  • معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، الجزء الرابع، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، بیروت، ناشر:مولف،‌۲۰۱۱
  • المغانم المطابه فی معالم الطابه، محمد بن یعقوب فیروزآبادی، تحقیق حمد الجاسر، ۱۹۶۹م.
  • معجم البلدان: یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م
  • معجم الفاظ الفقه الجعفری: احمد فتح‌الله، الدمام، ۱۴۱۵ق
  • مناسک حج و عمره: سید محمد علی ابطحی، ۱۴۱۸ق
  • مناسک حج: لطف‌الله صافی، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۶ق
  • موسوعة مرآة الحرمین الشریفین، ایوب صبری پاشا، ترجمه محمد حرب، قاهره، شرکة الدولیه للطباعة، 2004
مجلوبة من «https://ar.wikihaj.com/index.php?title=مستخدم:A.Zaidan/الملعب_1&oldid=6615»