الفرق بين المراجعتين لصفحة: «مستخدم:A.Zaidan/الملعب 4»
| سطر ٢١: | سطر ٢١: | ||
وبحسب روايات كثيرة، فإن إسماعيل (ع) كان في هذا السفر طفلاً، وأبقى إبراهيمُ إسماعيلَ بأمر الله و بمساعدة جبريل في المكان المسمّى الآن "حجر إسماعيل".<ref>صحیح البخاری، ج۴، ص۱۱۶؛ الکافی، ج۴، ص۲۰۱.</ref> وفي رواية أخرى، بعد الوصول لمكة وعودة إبراهيم، وصل إسماعيل للموت من شدة العطش، حتى عثر على الماء في تلك الأرض بلطف من الله، وأصبحت مقصد القوافل من اليمن.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰.</ref> وبحسب روايات المفسرين فإن استقرار إسماعيل وهاجر في هذا المكان، و دعائهما بالخير لهذه المدينة، كان عامل قيام مدينة مكة أو ازدهارها.<ref>المیزان، ج۱۲، ص۶۸.</ref><ref>حواشی الشروانی، ج۴، ص۶۶.</ref> | وبحسب روايات كثيرة، فإن إسماعيل (ع) كان في هذا السفر طفلاً، وأبقى إبراهيمُ إسماعيلَ بأمر الله و بمساعدة جبريل في المكان المسمّى الآن "حجر إسماعيل".<ref>صحیح البخاری، ج۴، ص۱۱۶؛ الکافی، ج۴، ص۲۰۱.</ref> وفي رواية أخرى، بعد الوصول لمكة وعودة إبراهيم، وصل إسماعيل للموت من شدة العطش، حتى عثر على الماء في تلك الأرض بلطف من الله، وأصبحت مقصد القوافل من اليمن.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰.</ref> وبحسب روايات المفسرين فإن استقرار إسماعيل وهاجر في هذا المكان، و دعائهما بالخير لهذه المدينة، كان عامل قيام مدينة مكة أو ازدهارها.<ref>المیزان، ج۱۲، ص۶۸.</ref><ref>حواشی الشروانی، ج۴، ص۶۶.</ref> | ||
=== | ===رحلة إبراهيم لمكة مجدداً=== | ||
وبحسب الآيات القرآنية، فإن إبراهيم سافر إلى مكة أكثر من مرة. وفي الرحلة الأولى أودع هناك ابنه الرضيع إسماعيل وهاجر،<ref>[[سوره ابراهیم]]، آیه ۳۷</ref> وفي الرحلة الثانية بنى الكعبة بمساعدة ابنه الصغير إسماعيل وأدى مناسك الحج.<ref>[[سوره بقره]]، آیه ۱۲۷</ref> | |||
== بنای کعبه == | == بنای کعبه == | ||
مراجعة ٠٩:٠١، ١٧ أبريل ٢٠٢٤
يعتبر إبراهيم (ع) من بين أتباع الديانات التوحيدية، وزعيم الموحِّدين وأبو الأمم الموحِّدة. كما ويُعرف في الأدب الإسلامي وفي القرآن بأنه باني أو مرمم الكعبة. وقد ورد في القرآن والأحاديث الإسلامية عن حجّه وهجرته إلى مكة وبناء الكعبة بمشاركة إسماعيل (ع).
إبراهيم (ع) والقبائل والأمم
كلمة إبراهيم هي كلمة بابلية، وهي عند بعض المعجميين مزيج من "إب" بمعنى الأب، و"راهيم" بمعنى الرحيم.[١] كما اعتبره "العهدين" و"القرآن" نموذجاً للتسليم لله [٢] وصاحب أسمى الفضائل الأخلاقية.[٣] وقد اعتبره القرآن رجلاً متسامحاً ورؤوفاً، يطلب المغفرة لنفسه وللآخرين، وكان دائماً مطيعاً لله، ويأمر أولاده بالخضوع لحكم الله ومشيئته.[٤] وقد عدّه الله عز وجل "الحنيف" ( المبتعد عن الباطل إلى الحق)[٥] و"المسلم الأول".[٦]
معرفة العرب بإبراهيم (ع)
كان العرب قبل الإسلام يعرفون إبراهيم معرفة تامة. وقد تم وضع تشبيه أو تمثال له ولإسماعيل (ع) في بيت الكعبة، وبحسب إحدى الروايات، فقد قام النبي (ص) بإخراج هذين التمثالين من الكعبة عند فتح مكة، وحطّمهما.[٧] وبالإضافة لذلك، يمكن العثور على العديد من آثار إبراهيم، بما في ذلك المزارات والمقامات والأعمال التوحيدية المنسوبة إليه، في جميع أنحاء المنطقة الساميّة، من بلاد ما بين النهرين إلى شبه جزيرة سيناء، مما يدل على الطيف الواسع لتأثيره وعمقه بين قبائل وأمم هذه المنطقة.[٨]
الولادة و الهجرة من بابل
وفي الروايات الإسلامية، نحظى بمعلومات واسعة النطاق عن حياة إبراهيم الشخصية. وتتفق جميع الروايات على أن إبراهيم ولد في أرض بابل، فيما يعرف الآن بجنوب العراق.[٩]
وقد ورد الحديث عن هجرة إبراهيم (ع) من موطنه عدة مرات في القرآن الكريم.[١٠]وبحسب التفاسير فإن وجهة هذه الهجرة هي أرض المقدس،[١١] وفي رواية غير مشهورة كانت مصر،[١٢] وفي رواية عن ابن عباس أن وجهة هجرة إبراهيم هي مكة.[١٣] وكانت هذه الهجرة بعد خلاص إبراهيم من نار النمرود،[١٤] وفي عدة روايات، كانت بعد نفيه على يد النمرود.[١٥]
رواية التوراة
وبحسب رواية التوراة، فإن إبراهيم خرج من أور كلدان مع أبيه تارح وزوجته سارة وابن أخيه لوط وهاجروا إلى حاران.[١٦] ثم خرج من حاران إلى أرض كنعان بأمر من الله.[١٧] تم ذكر أرض المقدس على أنها الوجهة النهائية لهجرته.[١٨] وتؤكد بعض الروايات الإسلامية رواية التوراة، والتي تفيد بأن إبراهيم ذهب أولاً إلى حاران وأقام هناك فترة، ثم غادرها مرة أخرى إلى فلسطين.[١٩]
السفر لمكة
يذكر القرآن، على عكس التوراة، رحلة إبراهيم إلى مكة، والتي ربما حدثت مرتين على الأقل. وفي الرحلة الأولى كانت معه هاجر وإسماعيل أيضا وأسكنهما بمكة.
وكانت مكة يومئذ أرضاً جرداء لا عشب فيها و لا ماء.[٢٠] قالب آية[٢١]
وبحسب روايات كثيرة، فإن إسماعيل (ع) كان في هذا السفر طفلاً، وأبقى إبراهيمُ إسماعيلَ بأمر الله و بمساعدة جبريل في المكان المسمّى الآن "حجر إسماعيل".[٢٢] وفي رواية أخرى، بعد الوصول لمكة وعودة إبراهيم، وصل إسماعيل للموت من شدة العطش، حتى عثر على الماء في تلك الأرض بلطف من الله، وأصبحت مقصد القوافل من اليمن.[٢٣] وبحسب روايات المفسرين فإن استقرار إسماعيل وهاجر في هذا المكان، و دعائهما بالخير لهذه المدينة، كان عامل قيام مدينة مكة أو ازدهارها.[٢٤][٢٥]
رحلة إبراهيم لمكة مجدداً
وبحسب الآيات القرآنية، فإن إبراهيم سافر إلى مكة أكثر من مرة. وفي الرحلة الأولى أودع هناك ابنه الرضيع إسماعيل وهاجر،[٢٦] وفي الرحلة الثانية بنى الكعبة بمساعدة ابنه الصغير إسماعيل وأدى مناسك الحج.[٢٧]
بنای کعبه
از ظاهر برخی آیات، مانند قالب:آیه[٢٨] و روایت‌های صریح برمی‌آید که کعبه قبل از ابراهیم وجود داشته و به دست حضرت آدم بنا شده است.[٢٩] در مقابل، برخی از مفسران ابراهیم را بنیان‌گذار کعبه دانسته و اخبار ساخت کعبه به دست آدم(ع) را ضعیف شمرده‌اند.تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۳۹۱.</ref>
از روایت‌های فراوان برمی‌آید که مکان کعبه در آغاز برای ابراهیم مشخص نبوده و جبرئیل مکان ساختن آن را به وی آموخت.[٣٠] در آیات قرآن، دستور بنای کعبه به ابراهیم، صریحاً یاد نشده است؛ اما در برخی روایت‌ها که مفسران به آن‌ها تمسک کرده‌اند، آمده که خدا او را مأمور ساختن کعبه فرمود.[٣١]
ابراهیم در بنای کعبه تنها نبوده و اسماعیل یاری‌اش می‌کرده و برایش آجر یا سنگ می‌آورده و ابراهیم آن را می‌ساخته است.[٣٢] در برخی روایت‌ها نیز از یاری فرشتگان به آنان یاد شده است.[٣٣] مصالح ساختمان نوعی آجر یا سنگ قرمز بوده که از پنج کوه مختلف پیرامون کعبه و بر اساس روایتی، از کوه طُوی‌ٰ آورده بودند.[٣٤]
مقام ابراهیم
قالب:اصلی مقام ابراهیم در کنار کعبه نیز اثری دیگر از ابراهیم(ع) است: قالب:آیه.[٣٥] گفته‌اند این همان سنگی است که وی به هنگام بنای کعبه زیر پای خود نهاد. برخی نیز خود خانه کعبه را همان مقام ابراهیم دانسته‌اند.[٣٦]
فراخوانی مردم به حج
بنابر روایات، پس از ساختن کعبه، به ابراهیم فرمان داده شد که مردم را از سوی خدا به حج فراخواند: قالب:آیه.[٣٧] او بر کوه ابوقبیس ایستاد و دست بر گوش خود نهاد و فریاد برآورد: ای مردم! خدای خود را اجابت کنید. گروهی از قبیله یمنی جُرْهُم نخستین کسانی بودند که دعوتش را اجابت کردند.[٣٨]
حج‌گزاری ابراهیم(ع)
از ظاهر آیات قرآن برمی‌آید که ابراهیم با مناسک حج آشنا نبوده است. از این رو، از خداوند خواست تا آن را به وی بیاموزد: قالب:آیه.[٣٩] مفسران روایاتی را آورده‌اند که نشان می‌دهد جبرئیل مناسک حج را به ابراهیم آموخته است.[٤٠][٤١]
درباره تعداد حج‌گزاری‌های ابراهیم، گزارشی در دست نیست؛ گفته شده که نخستین حج ابراهیم پس از ساختن خانه خدا بوده است.[٤٢] نیز این دیدگاه مورد تأیید کسانی است که او را بنیان گذار کعبه می‌دانند.[٤٣] با این حال در روایت‌هایی آمده که نخستین حج ابراهیم پیش از بنای کعبه بوده است.[٤٤]
پانویس
- ↑ الصحاح، ج۵، ص۱۸۷۱؛ لسان العرب، ج۱۲، ص۴۸؛ البحر المحیط، ج۱، ص۵۴۲.
- ↑ سوره هود، آیه ۷۵؛ سوره توبه، آیه ۱۱۴
- ↑ کتاب مقدس، پیدایش، ۱۲: ۱-۳؛ قصص الانبیاء، جزائری، ص۱۱۰.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۳۱، ۱۳۲
- ↑ سوره نحل، آیه ۱۲۰؛ نک: سوره آل‌عمران، آیه ۱۷، ۶۸؛ سوره نساء، آیه ۱۲۵
- ↑ سوره انعام، آیه ۱۶۳
- ↑ صحیح البخاری، ج۵، ص۹۳؛ فتح الباری، ج۸، ص۱۴.
- ↑ العرب و الیهود، ص۲۵۱، ۲۵۶.
- ↑ معجم البلدان، ج۱، ص۳۸۳.
- ↑ سوره مریم آیه ۴۸؛ سوره صافات، آیه ۹۹؛ سوره عنکبوت، آیه ۲۶؛ سوره انبیاء، آیه ۷۱؛
- ↑ جامع البیان، ج۲۰، ص۱۷۴؛ الکافی، ج۸، ص۳۷۱؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۴۵.
- ↑ الکامل، ج۱، ص۱۰۰.
- ↑ جامع البیان، ج۱۷، ص۶۲؛ مجمع البیان، ج۷، ص۱۰۰.
- ↑ جامع البیان، ج۱۷، ص۶۰؛ الکافی، ج۸، ص۳۷۰-۳۷۱.
- ↑ الکافی، ج۸، ص۳۷۱؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۳۹-۱۵۴.
- ↑ کتاب مقدس، پیدایش، ۱۱: ۳۱.
- ↑ کتاب مقدس، پیدایش، ۱۲: ۴-۵.
- ↑ کتاب مقدس، پیدایش، ۱۲: ۱.
- ↑ جامع البیان، ج۱۷، ص۶۱؛ تفسیر قرطبی، ج۱۵، ص۹۸؛ ج۲۳، ص۶۵؛ اعلام القرآن، ص۲۳.
- ↑ جامع البیان، ج۱، ص۷۵۵؛ مجمع البیان، ج۶، ص۸۴.
- ↑ سوره ابراهیم، آیه ۳۷
- ↑ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۱۶؛ الکافی، ج۴، ص۲۰۱.
- ↑ الکافی، ج۴، ص۲۰.
- ↑ المیزان، ج۱۲، ص۶۸.
- ↑ حواشی الشروانی، ج۴، ص۶۶.
- ↑ سوره ابراهیم، آیه ۳۷
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۷
- ↑ سوره آل‌عمران، آیه ۹۶
- ↑ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۶؛ فتح الباری، ج۶، ص۲۹۰-۲۹۱؛ کنز الدقائق، ج۱، ص۳۳۸-۳۳۹.
- ↑ تفسیر قمی، ج۱، ص۶۲؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۹؛ بحار الانوار، ج۹۶، ص۳۸.
- ↑ تفسیر قمی، ج۱، ص۶۱؛ الصافی، ج۱، ص۱۸۹؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۹۹.
- ↑ تفسیر ثعلبی، ج۱، ص۲۷۴؛ المیزان، ج۱، ص۲۹۲؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۹.
- ↑ عمدة القاری، ج۹، ص۲۱۳.
- ↑ تفسیر قمی، ج۱، ص۶۲؛ عمدة القاری، ج۹، ص۲۱۳؛ الصافی، ج۱، ص۱۸۹.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۵؛ نیز نک: سوره آل‌عمران، آیه ۹۷
- ↑ جامع البیان، ج۱، ص۷۴۶-۷۴۷؛ قس: التفسیر الکبیر، ج۴، ص۵۴.
- ↑ سوره حجّ، آیه ۲۷
- ↑ الکافی، ج۴، ص۲۰۵؛ عمدة القاری، ج۹، ص۱۲۸؛ وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۱۵.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۸
- ↑ تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۱۸۹؛ الدر المنثور، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ بحار الانوار، ج۱۲، ص۱۰۰.
- ↑ تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۱۸۹؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۱۰۰.
- ↑ التبیان، ج۱، ص۴۶۲.
- ↑ الکافی، ج۴، ص۲۰۲-۲۰۳.
منابع
منبع اصلی مقاله: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل ابراهیم(ع).
- اعلام القرآن: شبستری، قم، دفتر تبلیغات، ۱۳۷۹ش
- بحار الانوار: المجلسی (م.۱۱۱۰ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق
- البحر المحیط: ابوحیان الاندلسی (م.۷۵۴ق.)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق
- التبیان: الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش العاملی، بیروت،دار احیاء التراث العربی
- تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم): ابن کثیر (م.۷۷۴ق.)، به کوشش مرعشلی، بیروت،دار المعرفه، ۱۴۰۹ق
- التفسیر الکبیر: الفخر الرازی (م.۶۰۶ق.)، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۱۳ق
- تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان): الثعلبی (م.۴۲۷ق.)، به کوشش ابن عاشور، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ق
- تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن): القرطبی (م.۶۷۱ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق
- جامع البیان: الطبری (م.۳۱۰ق.)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت،دار الفکر، ۱۴۱۵ق
- حواشی الشروانی و العبادی: الشروانی (م.۱۳۰۱ق.) و العبادی (م.۹۹۴ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی
- الدر المنثور: السیوطی (م.۹۱۱ق.)، بیروت،دار المعرفه، ۱۳۶۵ق
- الصافی: الفیض الکاشانی (م.۱۰۹۱ق.)، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۲ق
- الصحاح: الجوهری (م.۳۹۳ق.)، به کوشش احمد العطار، بیروت،دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق
- صحیح البخاری: البخاری (م.۲۵۶ق.)، بیروت،دار الفکر، ۱۴۰۱ق
- العرب و الیهود فی التاریخ: احمد سوسه، دمشق، ۱۹۷۲م
- عمدة القاری: العینی (م.۸۵۵ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی
- فتح الباری: ابن حجر العسقلانی (م.۸۵۲ق.)، بیروت،دار المعرفه
- قصص الانبیاء: ابن کثیر (م.۷۷۴ق.)، به کوشش مصطفی عبدالواحد،دار الکتب الحدیثه، ۱۳۸۸ق
- قصص الانبیاء: الجزائری (م.۱۱۱۲ق.)، قم، الشریف الرضی
- الکافی: الکلینی (م.۳۲۹ق.)، به کوشش غفاری، تهران،دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش
- الکامل فی التاریخ: ابن اثیر علی بن محمد الجزری (م.۶۳۰ق.)، بیروت،دار صادر، ۱۳۸۵ق
- کتاب مقدس: ترجمه: فاضل خان همدانی، ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران، اساطیر، ۱۳۸۰ش
- کنز الدقایق: المشهدی (م.۱۱۲۵ق.)، به کوشش درگاهی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۴۱۱ق
- لسان العرب: ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق
- مجمع البیان: الطبرسی (م.۵۴۸ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، ۱۴۱۵ق
- معجم البلدان: یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت،دار صادر، ۱۹۹۵م
- المیزان: الطباطبایی (م.۱۴۰۲ق.)، بیروت، اعلمی، ۱۳۹۳ق
- وسائل الشیعه: الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۲ق