الفرق بين المراجعتين لصفحة: «مستخدم:A.Zaidan/الملعب 2»

من ويكي‌حج
مرئينص الويكي
لا ملخص تعديل
لا ملخص تعديل
 
(٧٢ مراجعات متوسطة بواسطة نفس المستخدم غير معروضة)
سطر ١: سطر ١:
https://wikihaj.com/view/%D8%B4%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86
https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AD_(%D9%85%DA%A9%D9%87)


{{صندوق معلومات بناية
'''مسجد بلال بن رَباح''' هو مسجد منسوب لـ<nowiki/>[[بلال الحبشي|بلال]] وكان يقع على قمة [[جبل أبي قبيس]] في [[مكة المكرمة]]، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور [[الحكومة السعودية]] على قمة هذا الجبل.
| اسم الصفحة =
== تجربة ==
| الصورة =  شاذروان.jpeg
=== تجربة2 ===
| توضیح الصورة =  
'''مسجد بلال بن رَباح''' هو مسجد منسوب لـ<nowiki/>[[بلال الحبشي|بلال]] وكان يقع على قمة [[جبل أبي قبيس]] في [[مكة المكرمة]]، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور [[الحكومة السعودية]] على قمة هذا الجبل.
| الأسامي الأخری = تأزير، عماد
=== تجربة3 ===
| المکان = [[مكة المكرمة|مكة]]، [[المسجد الحرام]]
'''مسجد بلال بن رَباح''' هو مسجد منسوب لـ<nowiki/>[[بلال الحبشي|بلال]] وكان يقع على قمة [[جبل أبي قبيس]] في [[مكة المكرمة]]، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور [[الحكومة السعودية]] على قمة هذا الجبل.
| الإستعمال = تحديد موقع أساسات الكعبة زمن إبراهيم (ع)، وحفظ الكعبة من السيول
=== تجربة4 ===
وقد ورد ذكر هذا المسجد في المصادر القديمة في القرنين الثاني والثالث، وكان يسمّى مسجد إبراهيم، وقد ورد في هذه المصادر قولان مشهوران حول اسم إبراهيم، أحدهما هو [[النبي إبراهيم (ع)|النبي إبراهيم]] والآخر هو إبراهيم أبو قبيسي. وقد ذكرت المصادر المعاصرة شهرته باسم بلال.
تجربة
== تجربة5 ==
وقد اعتبر البعض أن سبب تسمية هذا الاسم بإقامة بلال [[الأذان]] في هذا المكان، كما تعتبر بعض المصادر أن هذا المسجد الواقع على جبل أبي قبيس هو محل [[النبي محمد (ص)|النبي]] أثناء معجزة [[معجزة شق القمر|شق القمر]].
== تجربة6 ==
وقد اعتبر البعض أن سبب تسمية هذا الاسم بإقامة بلال [[الأذان]] في هذا المكان، كما تعتبر بعض المصادر أن هذا المسجد الواقع على جبل أبي قبيس هو محل [[النبي محمد (ص)|النبي]] أثناء معجزة [[معجزة شق القمر|شق القمر]].


| المکرمة عند =
تجربة
| المرتبطة مع دین/مذهب =
| المعتقدات =
| المناسك =
| الأحکام =
| الزوار =
| المراجعین =
| زمن التأسيس =
| المؤسس = [[عبد الله بن الزبير]] أو [[قبيلة خزاعة|الخزاعيون]]
| الأحداث =
| الإعمار = أواخر القرن الثالث الهجري، العقد الأول من سنة 670هـ، 1098هـ، 1417هـ
| المعمر =
| الأجزاء المتحطمة =
| المیزات التاریخیة =
| المشرفون =
| الفضاء =
| الطول =
| العرض =
| الإرتفاع =
| حالة البناية =
| الإتساع =
| الإمکانيات =
| أجزاء البناية =
| المعمار =
| الأسلوب =
| الميزات =
| القبّات =
| المئذنات =
| الأبواب =
| الروق =
| الساحات =
| الشرفات =
| المدير =
| المؤسسة المرتبطة =
| المؤسسة المديرة =
| المشرف =
| الزعيم الروحي =
| المسجلة في =
| رقم التسجیل =
| تأریخ التسجیل =
| الموقع الإنترنتي =
}}
'''شاذَرْوان''' برآمدگی شیب‌دار کوتاهی است که در قسمت پایین دیوار [[کعبه]]، به جز ضلع [[حجر اسماعیل|حِجْر اسماعیل]] و پایین [[باب الکعبه|درِ کعبه]]، وجود دارد. شاذروان را بخشی از کعبهٔ ساخته شده به‌دست [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]] دانسته‌اند، که [[قریش]] هنگام [[بازسازی کعبه|تجدید بنای کعبه]]، از آن کاست. فقیهان [[شیعه]] و برخی فقیهان [[اهل‌سنت]]، [[طواف]] روی آن را باطل شمرده‌اند؛ با این استدلال که طواف باید پیرامون کعبه باشد نه [[درون کعبه]].


علی اکبر دهخدا، اصل واژه شاذروان را فارسی می‌داند و به معنای پرده بزرگی است که جلوی درِ خانه و ایوان ملوک و سلاطین می‌کشند.
موبايل ٢


شاذروان بارها در طول تاریخ بازسازی یا تعویض شد. پوشیده شدن با گچ و مرمر در اواخر قرن سوم قمری و تبدیل آن به سطحی شیب‌دار در دهه اول از سال ۶۷۰قمری، از تغییرات مهم آن است. امروزه شاذروان با سنگ‌های مرمر سفید پوشیده شده و ۵۷ حلقه از جنس طلا برای نگه داشتن [[پرده کعبه]] در آن تعبیه شده است.  همچنین هشت قطعه سنگ مرمر گرانبها روی شاذروان، سمت راست درِ کعبه قرار دارد که مربوط به سنگ‌های مطاف در سال ۶۳۱ قمری است.
٣


== معرفی اجمالی ==
شاذروان، برآمدگی شیب‌دار کوتاهی است که در قسمت پایین دیوار [[کعبه]]، به جز ضلع [[حجر اسماعیل|حِجْر اسماعیل]] و پایین [[باب الکعبه|درِ کعبه]]، وجود دارد.


دهخدا اصل واژه شاذروان را فارسی می‌داند و به معنای پرده بزرگی است که جلوی درِ خانه و ایوان ملوک و سلاطین می‌کشند.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه شاذروان.</ref> برخی معتقدند به آن شاذروان گفته‌اند، چون [[پرده کعبه]] به حلقه‌هایی که در آن قرار دارد متصل می‌شود (چادربان).<ref>موسوعه [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ج۱-۲.pdf&page=67 مرآت الحرمین، ص۶۷.]</ref> به شاذروان «تأزیر» نیز گفته شده؛ چراکه برای کعبه مانند اِزار است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=288 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص 288]</ref>
4


در پایین ضلع [[حجر اسماعیل]]، شاذروان قرار ندارد و همچنین در پایین [[باب الکعبه|درِ کعبه]]، شاذروان قرار داده نشده و به جای آن، پله‌ای صاف به طول ۳۴۵ سانتیمتر ساخته شده است.<ref name=":0" />
678
== پیشینه  ==
==مكان المسجد==
شاذروان را بخشی از کعبهٔ ساخته شده به‌دست [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]] دانسته‌اند، که [[قریش]] هنگام [[بازسازی کعبه|تجدید بنای کعبه]]، از آن کاست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf&page=263 مرآة الحرمین، ج1، ص 263]</ref> قریشیان مساحت کعبه را از چهار طرف کاهش دادند؛<ref name=":11">«مفرحة الانام فی تأسیس بیت‌اللّه الحرام»، ص۲۴.</ref> البته ضلع [[حجر اسماعیل]] را بیش از دیگر ضلع‌ها کاهش دادند. پیش از آن، این ضلع از کعبه، تا نیمی از حجر اسماعیل ادامه داشت.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=289 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص 289.]</ref> به همین دلیل، ضلع حجر اسماعیل شاذروان ندارد؛<ref name=":0" /> 
كان يقع مسجد بلال على قمة [[جبل أبي قبيس]] وتبلغ مساحته حوالي مائة متر مربع.<ref>آثارإسلامي مكة ومدينة، ج1، ص 151.</ref> وكان هذا المسجد موجوداً حتى القرن الهجري الرابع عشر.<ref>التاريخ القويم، ج5، ص 84</ref> لكن وضمن مخطط التطوير الجديد وبناء قصور الضيافة على قمة [[جبل أبي قبيس]] لضيوف [[الدولة السعودية]]تم هدمه ولم يعد له أي أثر حالياً ولم يتبق إلا صورته<ref>آثار إسلامي مكة ومدينة، ج1، ص 151.</ref>


شاذروان با کیفیت کنونی آن، ساخته [[عبدالله بن زبیر]] در سال ۶۴ق. دانسته شده است.<ref name=":2" /> گفته‌اند عبدالله بن زبیر، برای حفظ دیوار کعبه از نفوذ آب و نیز جلوگیری از تماس بدن [[طواف|طواف‌کنندگان]] با پرده کعبه، شاذروان را ایجاد کرد، تا به هنگام شلوغی، بدن آنان آسیب نبیند و پرده نیز از بین نرود.<ref>معرفی اماکن مکه مکرمه، ۱۳۹۱ش، ص۴۷.</ref>نظرات دیگری درباره نخستین زمان ساخت شاذروان وجود دارد.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=295 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص۲۹۵.]</ref>
مسجد بلال بر فراز [[کوه ابوقبیس]] قرار داشت و مساحتی حدود یکصد متر مربع داشت.این مسجد تا قرن چهاردهم هجری وجود داشتهاما در طرح‌های جدید توسعه و بنای کاخ‌هایی که برای میهمانان [[دولت سعودی]] بر فراز [[کوه ابوقبیس]] ساخته شده تخریب شده و اکنون اثری از آن برجای نمانده و تنها تصویر آن باقی است.
== بازسازی‌ها ==


شاذروان بارها در طول تاریخ بازسازی یا تعویض شد. برخی از مهم‌ترین تغییرات به شرح زیر است:
==مسجد إبراهيم أم بلال؟==
كان الاسم القديم لمسجد بلال مسجد إبراهيم، وقد ذكرته المصادر القديمة بهذا الاسم. وبحسب مؤرخا مكة في القرن القمري الثالث، الأزرقي (وفاة 250هـ) والفقهي (وفاة 272هـ)، وبحسب رواية شائعة بين أهل مكة، فإن النبي إبراهيم أذّن في الناس بالحج من أعلى هذا الجبل، لكن بعض المكيين أيضاً يعتقدون أن اسم هذا المسجد يُنسب إلى شخص يُدعى إبراهيم القبيسي، وليس إبراهيم النبي.


شاذروان در اواخر قرن سوم قمری، با گچ و مرمر پوشانده شد<ref name=":2" /> و در دهه اول از سال ۶۷۰ قمری، به صورت شیب‌دار درآمد.<ref name=":3">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=295 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص295]</ref> شاذروان پیش از آن، به‌صورت پله بود که گاهی مردم از روی آن [[طواف]] می‌کردند.<ref name=":3" /> سنگ‌های شاذروان در سال ۱۰۹۸ قمری. به دستور احمد پاشا، با سنگ چخماق جایگزین شد.<ref name=":3" /> در سال ۱۴۱۷ قمری در دوره ملک فهد، پنجمین پادشاه [[عربستان|عربستان سعودی]] نیز، سنگ‌های مرمر شاذروان تعویض شد.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=296 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج۳، ص۲۹۶.]</ref>


از تعمیر بخش‌هایی از شاذروان یا تغییرات دیگر در آن در سال‌های 542،636، 661، 670، 838، 846 و 1040 نیز در منابع گزارش‌هایی وجود دارد.<ref name=":3" />[[پرونده:ضلع حجر اسماعیل از کعبه۲.jpg|300px|thumb|left|]]  
نام قدیم مسجد بلال، مسجد ابراهیم بود و منابع کهن با این نام از آن یاد کرده‌اند. به نوشته ازرقی(درگذشت: 250ق) و فاکهی (درگذشت: 272ق)، دو تاریخ‌نگار مکه در قرن سوم قمری، بنابر گزارشی که نزد مردم مکه رواج داشت، [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهیم]] مردم را از بالای این کوه به حج‌ گزاری فراخواند؛<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC2.pdf&page=203 اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC4.pdf&page=17 اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16]</ref> اما برخی از مکیان نیز نام این مسجد را منسوب به شخصی به نام ابراهیم قبیسی می‌دانستند نه حضرت ابراهیم.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC2.pdf&page=203 اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC4.pdf&page=17 اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16]</ref>
كما أوردت كذلك مصادر مثل [[ابن جبير وابن طوطة]] وجود مسجد على قمة جبل أبي قبيس فقط، دون ذكر الاسم؛ لكنه ذكر في المصادر المعاصرة باسم مسجد بلال، كما قال البعض إنه بعد فتح مكة أذن بلال على جبل أبي قبيس، ثم بنى أحدهم مسجدا على قمة هذا الجبل تخليدا لذكرى بلال.


== هشت قطعه مرمر ==
[[پرونده:هشت قطعه مرمر روی شاذروان.jpeg|300px|thumb|left|]]
روی شاذروان سمت راست درِ کعبه، هشت قطعه سنگ مرمر کنار هم قرار دارد که رنگ آنها زرد متمایل به قرمزِ مات است و روی آنها نقش و نگارهایی حک شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=17 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج۳، ص۱۷.]</ref> سنگ آبی کبودی زیر هشت قطعه سنگ، در پایین شاذروان و عمود بر کف [[مطاف]] قرار دارد که روی آن نوشته شده است: «به نظر می‌رسد هنگام تجدید ساختمان مطاف، در سال ۶٣١ هجری، این سنگ‌ها در این محل قرار داده شده باشند.»<ref name=":4">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=17 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج۳، ص۱۷.]</ref>


این قطعه سنگ‌ها از گرانبهاترین آثار اسلامی در [[مسجدالحرام]] شمرده شده است.<ref name=":4" /> هریک از هشت قطعه، مستطیل‌شکل بوده و بزرگترین آنها به طول ٣٣ و به عرض ٢١ سانتیمتر است. همگی آنها به صورت مربعی با ضلع ٧۴ سانتیمتر، کنار هم قرار گرفته‌اند.<ref name=":4" />
منابعی مانند [[ابن جبیر]]<ref>رحله ابن جبیر، ص76</ref> و [[ابن بطوطه]]<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383</ref> نیز بدون ذکر نام فقط وجود مسجد در فراز کوه ابوقبیس را گزارش کرده‌اند؛ اما در منابع معاصر از این مسجد با نام مسجد بلال یاد شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125؛ رحله ابن بطوطه، ج1، پاورقی، ص383؛ الرحلات المغربیه و الاندلسیه، ص456؛ «حجنامه2» علی نقی منزوی، مجله کاوه، شماره 47 و 48، بهار و تابستان 1352، ص62.</ref> همچنین برخی گفته‌اند بلال پس از [[فتح مکه]]، بر کوه ابوقبیس اذان گفت و بعدها کسی به یاد و نام بلال مسجدی بر بالای این کوه ساخت.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125.</ref>


== حلقه‌های شاذروان ==
==صلاة النبي وشق القمر==
[[پرونده:ضلع حجر اسماعیل از کعبه.jpg|300px|thumb|left|]]
وقد وردت بعض الأخبار حول صلاة النبي (ص) على جبل أبي قبيس، وقد اعتبر ابن جبير وابن بطوطة في رحلاتهما أن هذا المسجد هو موقع النبي (ص) أثناء [[شق القمر]].
حلقه‌هایی در شاذروان تعبیه شده که [[پرده کعبه]] به وسیله آنها در جای خود ثابت شده تا حرکت باد آن را جابه‌جا نکند.<ref name=":8">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=297 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص297]</ref> این حلقه‌ها از جنس مس زرد<ref name=":8" /> و پس از آن، از نقره بود و در سال ۱۳۹۶ش با حلقه‌های طلا جایگزین شد.<ref>«[https://www.yjc.news/fa/news/6100071 نصب حلقه‌های طلا روی شاذروان کعبه]»، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان.</ref> تعداد حلقه‌ها در گذشته ۴۸ عدد بود،<ref name=":8" /> که به ۵۷ عدد افزایش یافت.<ref>[https://www.alwatan.com.sa/article/286823 «شاذروان کعبه و دیوار حطیم در ظاهری جدید»]، وبگاه الوطن.</ref>


== احکام ==
به فتوای فقیهان [[شیعه]]، طواف روی شاذروان صحیح نیست<ref>جامع الفتاوی، ۱۳۸۶ش، ص۱۱۶؛ همچنین نگاه کنید به جواهر، ج۱۹، ص۲۹۹، به نقل ازفرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۲۰۵.</ref> و اگر کسی به دلیل زیادی جمعیت یا غیرآن روی شاذروان طواف کند، باید آن مقدار که طواف کرده را دوباره انجام دهد.<ref>جامع الفتاوی، ۱۳۸۶ش، ص۱۱۶.</ref> دلیل باطل بودنِ طواف روی شاذروان، این دانسته شده که شاذروان بخشی از کعبه است و طواف باید پیرامون کعبه باشد، نه [[درون کعبه|درونِ کعبه]].<ref name=":9">معرفی اماکن مکه مکرمه، ۱۳۹۱ش، ص۴۶.</ref>


به نظر مراجع تقلید شیعه، دست به دیوار کعبه گذاشتن، در سه ضلعی که شاذروان قرار دارد جایز است و به طواف ضرری نمی‌زند؛ اگرچه احتیاط مستحب ترک آن است.<ref>جامع الفتاوی، ۱۳۸۶ش، ص۱۱۶.</ref>
برخی گزارش‌ها از نماز پیامبر بالای کوه ابوقبیس خبر داده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC4.pdf&page=16 اخبار مکه فاکهی، ج4، ص 16]</ref> ابن جبیر و ابن بطوطه در سفرنامه‌های خود، این مسجد را جایگاه پیامبر(ص) در هنگام [[شق القمر]] دانسته‌اند.<ref>رحله ابن جبیر، ص76؛ رحله ابن بطوطه، ج1، ص383</ref>


مذاهب فقهی [[اهل‌سنت]] درباره حکم طواف روی شاذروان اختلاف‌نظر دارند. [[مذهب شافعی|شافعی]] و [[مذهب مالکی|مالکی]] طواف روی شاذروان را باطل دانسته‌اند. [[مذهب حنفیه]] نیز، شاذروان را جزو کعبه ندانسته است. در مقابل، [[مذهب حنبلیه|حنبلی‌ها]] طواف روی آن را باطل‌کننده طواف نمی‌دانند.<ref>شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، ج2، ص 188</ref>
==رواية ابن بطوطة حول إنارة مسجد بلال==
يشير ابن بطوطة في رحلته عام 725م إلى عادات وتقاليد أهل مكة في الليلة السابعة والعشرين من رمضان والليلة الأولى من شوال، ويقول بأن المكيين يوقدون في هذه الليالي المشاعل والمصابيح في [[المسجد الحرام]] وما حوله وكذلك في مسجد [[جبل أبي قبيس]].
 
 
ابن بطوطه در سفرنامه اش در سال 725 قمری، به رسم و رسوم مکیان در شب بیست و هفتم ماه رمضان و شب اول ماه شوال اشاره می‌کند. او می‌گوید مکیان در این شب‌ها در [[مسجدالحرام]] و اطراف آن و نیز در مسجد [[کوه ابوقبیس]] مشعل و چراغ روشن می‌کنند .<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص 404</ref>
 
==تاريخ البناء==
وجاءت الإشارة لهذا المسجد في تاريخ الأزرقي؛ وهو أقدم مصدر في القرن الثالث الهجري. وبناء على ذلك، اعتبر بعض المؤرخين أن الزمن المحتمل لبناء المسجد هو القرن الأول الهجري.
وأفاد ابن بطوطة أيضاً في القرن الثامن عن إعادة بناء المسجد بأمر من الملك الظاهر المملوكي، كما ويُذكر أن هذا المسجد أُعيد بناؤه على يد رجل هندي في القرن الثالث عشر للهجرة.
 
 
 
تاریخ ازرقی قدیمی‌ترین منبعی است که در قرن سوم هجری به این مسجد اشاره کرده‌است.<ref>اخبار مکه،ازرقی، ج2، ص 202</ref> بر این اساس برخی از تاریخ‌نگاران زمان احتمالی ساخت مسجد را قرن نخست هجری دانسته‌اند.<ref>تاریخ القویم، ج5، ص 83</ref>
 
همچنین ابن بطوطه در قرن هشتم از بازسازی مسجد به دستور ملک ظاهر مملوکی خبر داده است.<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383</ref> از تجدید بنای این مسجد در قرن 13 هجری توسط یک مرد هندی هم خبر داده‌اند.<ref>تحصیل المرام، ج1، ص 502</ref>
 
=== آخر الروايات عن مسجد بلال ===
گزارشی از مسجد بلال در کتاب [[التاریخ القویم لمکة و بیت‌الله الکریم|تاریخ القویم]] نیز آمده است. گزارش این کتاب که نخستین بار در سال 1385 قمری/ 1966میلادی منتشر شده است نشان می‌دهد که این مسجد تا آن زمان وجود داشته و اطراف آن را نیز خانه‌های متعدد فراگرفته بود.<ref>التاریخ القویم، ج5، ص 84.</ref> مسجد بلال اکنون تخریب شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.</ref>
 
==معرض الصور==
<gallery>
پرونده:مسجد بلال.jpg|مسجد بلال در مکه
پرونده:مسجد بلال1.jpg|مسجد بلال در مکه
پرونده:مسجد بلال2.jpg|مسجد بلال در مکه
پرونده:مسجد بلال3.jpg|مسجد بلال در مکه


== نگارخانه ==
<gallery mode="packed" heights="150px">
اجزا و متعلقات کعبه.jpg|جایگاه شاذروان بین دیگر اجزا و متعلقات کعبه.
ضلع حجر اسماعیل از کعبه۲.jpg|ضلع [[حجر اسماعیل]]، که شاذروان ندارد و به جای آن سکویی قرار داده شده است.
ضلع حجر اسماعیل از کعبه.jpg|سکوی ضلع حجر اسماعیل و حلقه‌های طلایی که در سال ۱۳۹۶ش جایگزین حلقه‌های نقره شد.
کعبه، شاذروان و در کعبه.jpeg|زیر [[باب الکعبه|درِ کعبه]] شاذروان ندارد و به جای آن پله‌ای ساخته شده است.
هشت قطعه مرمر روی شاذروان.jpeg|هشت قطعه مرمر که روی شاذروان کنار درِ کعبه قرار دارد.
حلقه‌های شاذروان کعبه.jpg|بستن [[پرده کعبه]] به حلقه‌های تعبیه شده در شاذروان.
</gallery>
</gallery>


== پانویس ==
==مواضيع ذات صلة==
*[[جبل أبي قبيس|'''جبل اأبي قبيس''']]
*'''[[بلال بن رباح]]'''
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
==منابع ==
 
{{منابع}}
{{منابع}}
* «[https://www.makkahnews.sa/4902104.html '''الانتهاء من أعمال استبدال رخام الشاذروان الکعبة المشرفة وجدار الحطیم''']»، صحیفة مکة الالکترونیة، تاریخ درج مطلب: ۹ ژانویه ۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ش.
 
* '''تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره'''، قائدان، اصغر، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
*'''أخبار مكة في قديم الدهر وحديثه'''، محمد بن اسحاق الفاكهي، أبو عبد الله محمد بن اسحاق الفاكهي، تصحيح عبد الملك بن دهيش، مكة: مكتبة الأسدي، 1424هـ.
* '''جامع الفتاوی، موسوی شاهرودی'''، مرتضی، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
 
* [https://www.alwatan.com.sa/article/286823 '''«شاذروان کعبه و دیوار حطیم در ظاهری جدید»''']، وبگاه الوطن، تاریخ درج مطلب: ٢٥ ربیع الاول ١٤٣٧ق/ ۱۶ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ش.
*'''أخبار مكة وما جاء فيها من الآثار'''، محمد بن عبد الله، تصحيح: رشدي صالح ملحس، بيروت:دار الأندلس، 1416هـ.
* '''شفاء الغرام باخبار البلد الحرام'''، فاسی، محمد بن احمد، تحقیق علی عمر، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه،2008م.
 
* '''فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی در حدیث و سیره نبوی'''، شراب، محمد محمدحسن،ترجمه حمیدرضا شیخی، تحقیق محمدرضا نعمتی، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش.
*'''التاريخ القويم لمكة وبيت الله الكريم'''، محمد طاهر، كردي، بيروت: دارالخضر، الطبعة الأولى، 1420هـ.
* '''کعبه و مسجدالحرام در گذر تاریخ: گزیده التاریخ القویم لمکة و بیت‌الله الکریم'''، کردی، محمدطاهر، ترجمه هادی انصاری، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
 
* '''موسوعه مرآة الحرمین'''، ایوب صبری پاشا، ایوب، قاهره، دار الافاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
*'''رحلة ابن بطوطة'''، محمد بن عبد الله ابن بطوطة، تصحيح:عبد الهادي تازي، الرياض:أكاديمية المملكة المغربية 1417هـ.
* '''مرآة الحرمین او الرحلات الحجازیة و الحج و مشاعرة الدینیه'''، رفعت پاشا، ابراهیم، مصر، دارالکتب المصریه، ١٣۴۴ق.
 
* '''معرفی اماکن مکه مکرمه'''، حمو، محمود محمد، ترجمه مرتضی حسینی فاضلی، تهران، مشعر، ۱۳۹۱ش.
*'''رحلة ابن جبير'''، محمد بن أحمد، بيروت: دار ومكتبة الهلال، الطبعة الأولى.
* «[https://www.yjc.news/fa/news/6100071 '''نصب حلقه‌های طلا روی شاذروان کعبه''']»، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ش.
 
{{پایان}}
*'''الرحلات المغربية والأندلسية'''، عواطف محمد يوسف نواب، الرياض:مكتبة الملك فهد الوطنية، 1417هـ.
 
*'''تحصيل المرام في أخبار البيت الحرام'''، محمد بن أحمد المالكي المكي، تصحيح: عبد الملك بن دهيش، مكة: مكتبة الأسدي، 1424هـ.
 
*'''آثار إسلامي مكة ومدينة'''، رسول جعفريان، طهران: مشعر، 1381ش.
 
*'''پنجاه سفرنامة حج قاجاري'''، رسول جعفريان، طهران: نشر علم، 1389ش.

المراجعة الحالية بتاريخ ١٧:٣٧، ٢٧ يوليو ٢٠٢٤

https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AD_(%D9%85%DA%A9%D9%87)

مسجد بلال بن رَباح هو مسجد منسوب لـبلال وكان يقع على قمة جبل أبي قبيس في مكة المكرمة، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور الحكومة السعودية على قمة هذا الجبل.

تجربة

تجربة2

مسجد بلال بن رَباح هو مسجد منسوب لـبلال وكان يقع على قمة جبل أبي قبيس في مكة المكرمة، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور الحكومة السعودية على قمة هذا الجبل.

تجربة3

مسجد بلال بن رَباح هو مسجد منسوب لـبلال وكان يقع على قمة جبل أبي قبيس في مكة المكرمة، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور الحكومة السعودية على قمة هذا الجبل.

تجربة4

وقد ورد ذكر هذا المسجد في المصادر القديمة في القرنين الثاني والثالث، وكان يسمّى مسجد إبراهيم، وقد ورد في هذه المصادر قولان مشهوران حول اسم إبراهيم، أحدهما هو النبي إبراهيم والآخر هو إبراهيم أبو قبيسي. وقد ذكرت المصادر المعاصرة شهرته باسم بلال. تجربة

تجربة5

وقد اعتبر البعض أن سبب تسمية هذا الاسم بإقامة بلال الأذان في هذا المكان، كما تعتبر بعض المصادر أن هذا المسجد الواقع على جبل أبي قبيس هو محل النبي أثناء معجزة شق القمر.

تجربة6

وقد اعتبر البعض أن سبب تسمية هذا الاسم بإقامة بلال الأذان في هذا المكان، كما تعتبر بعض المصادر أن هذا المسجد الواقع على جبل أبي قبيس هو محل النبي أثناء معجزة شق القمر.

تجربة

موبايل ٢

٣


4

678

مكان المسجد

كان يقع مسجد بلال على قمة جبل أبي قبيس وتبلغ مساحته حوالي مائة متر مربع.[١] وكان هذا المسجد موجوداً حتى القرن الهجري الرابع عشر.[٢] لكن وضمن مخطط التطوير الجديد وبناء قصور الضيافة على قمة جبل أبي قبيس لضيوف الدولة السعوديةتم هدمه ولم يعد له أي أثر حالياً ولم يتبق إلا صورته[٣]

مسجد بلال بر فراز کوه ابوقبیس قرار داشت و مساحتی حدود یکصد متر مربع داشت.این مسجد تا قرن چهاردهم هجری وجود داشتهاما در طرح‌های جدید توسعه و بنای کاخ‌هایی که برای میهمانان دولت سعودی بر فراز کوه ابوقبیس ساخته شده تخریب شده و اکنون اثری از آن برجای نمانده و تنها تصویر آن باقی است.

مسجد إبراهيم أم بلال؟

كان الاسم القديم لمسجد بلال مسجد إبراهيم، وقد ذكرته المصادر القديمة بهذا الاسم. وبحسب مؤرخا مكة في القرن القمري الثالث، الأزرقي (وفاة 250هـ) والفقهي (وفاة 272هـ)، وبحسب رواية شائعة بين أهل مكة، فإن النبي إبراهيم أذّن في الناس بالحج من أعلى هذا الجبل، لكن بعض المكيين أيضاً يعتقدون أن اسم هذا المسجد يُنسب إلى شخص يُدعى إبراهيم القبيسي، وليس إبراهيم النبي.


نام قدیم مسجد بلال، مسجد ابراهیم بود و منابع کهن با این نام از آن یاد کرده‌اند. به نوشته ازرقی(درگذشت: 250ق) و فاکهی (درگذشت: 272ق)، دو تاریخ‌نگار مکه در قرن سوم قمری، بنابر گزارشی که نزد مردم مکه رواج داشت، حضرت ابراهیم مردم را از بالای این کوه به حج‌ گزاری فراخواند؛[٤] اما برخی از مکیان نیز نام این مسجد را منسوب به شخصی به نام ابراهیم قبیسی می‌دانستند نه حضرت ابراهیم.[٥] كما أوردت كذلك مصادر مثل ابن جبير وابن طوطة وجود مسجد على قمة جبل أبي قبيس فقط، دون ذكر الاسم؛ لكنه ذكر في المصادر المعاصرة باسم مسجد بلال، كما قال البعض إنه بعد فتح مكة أذن بلال على جبل أبي قبيس، ثم بنى أحدهم مسجدا على قمة هذا الجبل تخليدا لذكرى بلال.


منابعی مانند ابن جبیر[٦] و ابن بطوطه[٧] نیز بدون ذکر نام فقط وجود مسجد در فراز کوه ابوقبیس را گزارش کرده‌اند؛ اما در منابع معاصر از این مسجد با نام مسجد بلال یاد شده است.[٨] همچنین برخی گفته‌اند بلال پس از فتح مکه، بر کوه ابوقبیس اذان گفت و بعدها کسی به یاد و نام بلال مسجدی بر بالای این کوه ساخت.[٩]

صلاة النبي وشق القمر

وقد وردت بعض الأخبار حول صلاة النبي (ص) على جبل أبي قبيس، وقد اعتبر ابن جبير وابن بطوطة في رحلاتهما أن هذا المسجد هو موقع النبي (ص) أثناء شق القمر.


برخی گزارش‌ها از نماز پیامبر بالای کوه ابوقبیس خبر داده‌اند.[١٠] ابن جبیر و ابن بطوطه در سفرنامه‌های خود، این مسجد را جایگاه پیامبر(ص) در هنگام شق القمر دانسته‌اند.[١١]

رواية ابن بطوطة حول إنارة مسجد بلال

يشير ابن بطوطة في رحلته عام 725م إلى عادات وتقاليد أهل مكة في الليلة السابعة والعشرين من رمضان والليلة الأولى من شوال، ويقول بأن المكيين يوقدون في هذه الليالي المشاعل والمصابيح في المسجد الحرام وما حوله وكذلك في مسجد جبل أبي قبيس.


ابن بطوطه در سفرنامه اش در سال 725 قمری، به رسم و رسوم مکیان در شب بیست و هفتم ماه رمضان و شب اول ماه شوال اشاره می‌کند. او می‌گوید مکیان در این شب‌ها در مسجدالحرام و اطراف آن و نیز در مسجد کوه ابوقبیس مشعل و چراغ روشن می‌کنند .[١٢]

تاريخ البناء

وجاءت الإشارة لهذا المسجد في تاريخ الأزرقي؛ وهو أقدم مصدر في القرن الثالث الهجري. وبناء على ذلك، اعتبر بعض المؤرخين أن الزمن المحتمل لبناء المسجد هو القرن الأول الهجري. وأفاد ابن بطوطة أيضاً في القرن الثامن عن إعادة بناء المسجد بأمر من الملك الظاهر المملوكي، كما ويُذكر أن هذا المسجد أُعيد بناؤه على يد رجل هندي في القرن الثالث عشر للهجرة.


تاریخ ازرقی قدیمی‌ترین منبعی است که در قرن سوم هجری به این مسجد اشاره کرده‌است.[١٣] بر این اساس برخی از تاریخ‌نگاران زمان احتمالی ساخت مسجد را قرن نخست هجری دانسته‌اند.[١٤]

همچنین ابن بطوطه در قرن هشتم از بازسازی مسجد به دستور ملک ظاهر مملوکی خبر داده است.[١٥] از تجدید بنای این مسجد در قرن 13 هجری توسط یک مرد هندی هم خبر داده‌اند.[١٦]

آخر الروايات عن مسجد بلال

گزارشی از مسجد بلال در کتاب تاریخ القویم نیز آمده است. گزارش این کتاب که نخستین بار در سال 1385 قمری/ 1966میلادی منتشر شده است نشان می‌دهد که این مسجد تا آن زمان وجود داشته و اطراف آن را نیز خانه‌های متعدد فراگرفته بود.[١٧] مسجد بلال اکنون تخریب شده است.[١٨]

معرض الصور

مواضيع ذات صلة

پانویس

  1. ↑ آثارإسلامي مكة ومدينة، ج1، ص 151.
  2. ↑ التاريخ القويم، ج5، ص 84
  3. ↑ آثار إسلامي مكة ومدينة، ج1، ص 151.
  4. ↑ اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201؛ اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16
  5. ↑ اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201؛ اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16
  6. ↑ رحله ابن جبیر، ص76
  7. ↑ رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383
  8. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125؛ رحله ابن بطوطه، ج1، پاورقی، ص383؛ الرحلات المغربیه و الاندلسیه، ص456؛ «حجنامه2» علی نقی منزوی، مجله کاوه، شماره 47 و 48، بهار و تابستان 1352، ص62.
  9. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125.
  10. ↑ اخبار مکه فاکهی، ج4، ص 16
  11. ↑ رحله ابن جبیر، ص76؛ رحله ابن بطوطه، ج1، ص383
  12. ↑ رحله ابن بطوطه، ج1، ص 404
  13. ↑ اخبار مکه،ازرقی، ج2، ص 202
  14. ↑ تاریخ القویم، ج5، ص 83
  15. ↑ رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383
  16. ↑ تحصیل المرام، ج1، ص 502
  17. ↑ التاریخ القویم، ج5، ص 84.
  18. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.

منابع

قالب:منابع

  • أخبار مكة في قديم الدهر وحديثه، محمد بن اسحاق الفاكهي، أبو عبد الله محمد بن اسحاق الفاكهي، تصحيح عبد الملك بن دهيش، مكة: مكتبة الأسدي، 1424هـ.
  • أخبار مكة وما جاء فيها من الآثار، محمد بن عبد الله، تصحيح: رشدي صالح ملحس، بيروت:دار الأندلس، 1416هـ.
  • التاريخ القويم لمكة وبيت الله الكريم، محمد طاهر، كردي، بيروت: دارالخضر، الطبعة الأولى، 1420هـ.
  • رحلة ابن بطوطة، محمد بن عبد الله ابن بطوطة، تصحيح:عبد الهادي تازي، الرياض:أكاديمية المملكة المغربية 1417هـ.
  • رحلة ابن جبير، محمد بن أحمد، بيروت: دار ومكتبة الهلال، الطبعة الأولى.
  • الرحلات المغربية والأندلسية، عواطف محمد يوسف نواب، الرياض:مكتبة الملك فهد الوطنية، 1417هـ.
  • تحصيل المرام في أخبار البيت الحرام، محمد بن أحمد المالكي المكي، تصحيح: عبد الملك بن دهيش، مكة: مكتبة الأسدي، 1424هـ.
  • آثار إسلامي مكة ومدينة، رسول جعفريان، طهران: مشعر، 1381ش.
  • پنجاه سفرنامة حج قاجاري، رسول جعفريان، طهران: نشر علم، 1389ش.
مجلوبة من «https://ar.wikihaj.com/index.php?title=مستخدم:A.Zaidan/الملعب_2&oldid=7238»