الفرق بين المراجعتين لصفحة: «مستخدم:A.Zaidan/الملعب 4»

من ويكي‌حج
مرئينص الويكي
(عدد انگلیسی)
لا ملخص تعديل
 
(٦٨ مراجعات متوسطة بواسطة نفس المستخدم غير معروضة)
سطر ١: سطر ١:
يعتبر إبراهيم (ع) من بين أتباع [[الديانات التوحيدية]]، وزعيم [[الموحدين|الموحِّدين]] وأبو الأمم الموحِّدة.  كما ويُعرف في الأدب الإسلامي وفي [[القرآن]] بأنه باني أو مرمم [[الكعبة]]. وقد ورد في القرآن والأحاديث الإسلامية عن حجّه وهجرته إلى [[مكة]] وبناء الكعبة بمشاركة [[إسماعيل (ع)]].
https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AD_(%D9%85%DA%A9%D9%87)


==إبراهيم (ع) والقبائل والأمم==
== تجربة 1 ==
كلمة إبراهيم هي كلمة بابلية، وهي عند بعض المعجميين مزيج من "إب" بمعنى الأب، و"راهيم" بمعنى الرحيم.<ref>الصحاح، ج‌ 5، ص‌ 1871؛ لسان العرب، ج 12، ص 48؛ البحر المحیط، ج 1، ص 542.</ref> كما اعتبره "[[العهدين]]" و"[[القرآن]]" نموذجاً للتسليم [[الله|لله]] <ref>[[سوره هود]]، الآية 75؛ [[سورة التوبة]]، الآية 114</ref> وصاحب أسمى الفضائل الأخلاقية.<ref>کتاب مقدس، پیدایش، 12: 1-3؛ قصص الأنبياء، الجزائري، ص 110.</ref> وقد اعتبره القرآن رجلاً متسامحاً ورؤوفاً، يطلب المغفرة لنفسه وللآخرين، وكان دائماً مطيعاً لله، ويأمر أولاده بالخضوع لحكم الله ومشيئته.<ref>[[سورة البقرة]]، الآية 131، 132</ref> وقد عدّه الله عز وجل "الحنيف" ( المبتعد عن الباطل إلى الحق)<ref>[[سورة النحل‌]]، الآية 120؛ [[سورة آل‌ عمران‌]]، الآیة 17، 68؛ [[سورة النساء]]، الآية 125</ref> و"المسلم الأول".<ref>[[سورة الأنعام‌]]، الآية 163</ref>
=== تجربة2 ===
=== معرفة العرب بإبراهيم (ع) ===
==== تجربة3 ====
كان العرب قبل [[الإسلام]] يعرفون إبراهيم معرفة تامة. وقد تم وضع تشبيه أو تمثال له ول<nowiki/>[[إسماعيل (ع)]] في بيت [[الكعبة]]، وبحسب إحدى الروايات، فقد قام [[النبي (ص)]] بإخراج هذين التمثالين من الكعبة عند فتح [[مكة]]، وحطّمهما.<ref>صحيح البخاري، ج 5، ص 93؛ فتح الباري، ج 8، ص 14.</ref> وبالإضافة لذلك، يمكن العثور على العديد من آثار إبراهيم، بما في ذلك المزارات والمقامات والأعمال التوحيدية المنسوبة إليه، في جميع أنحاء المنطقة الساميّة، من بلاد [[ما بين النهرين]] إلى [[شبه جزيرة سيناء]]، مما يدل على الطيف الواسع لتأثيره وعمقه بين قبائل وأمم هذه المنطقة.<ref>العرب والیهود، ص 251، 256.</ref>


== الولادة و الهجرة من بابل ==
مسجد بلال بن رَباح هو مسجد منسوب لـبلال وكان يقع على قمة جبل أبي قبيس في مكة المكرمة، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور الحكومة السعودية على قمة هذا الجبل.
وفي الروايات الإسلامية، نحظى بمعلومات واسعة النطاق عن حياة إبراهيم الشخصية. وتتفق جميع الروايات على أن إبراهيم ولد في أرض [[بابل]]، فيما يعرف الآن بجنوب العراق.<ref>معجم البلدان، ج 1، ص 383.</ref> 


وقد ورد الحديث عن هجرة إبراهيم (ع) من موطنه عدة مرات في [[القرآن الكريم]].<ref>سورة مريم الآية 48؛ سورة الصافات، آية 99؛ سورة العنکبوت، الآية 26؛ سورة الأنبياء، الآية 71؛</ref>وبحسب التفاسير فإن وجهة هذه الهجرة هي [[الأرض المقدسة|أرض المقدس]]،<ref>جامع البيان، ج 20، ص 174؛ الكافي، ج‌ 8، ص‌ 371؛ بحار الأنوار، ج 12، ص 45.</ref> وفي رواية غير مشهورة كانت [[مصر]]،<ref>الكامل، ج 1، ص 100.</ref> وفي رواية عن [[ابن عباس]] أن وجهة هجرة إبراهيم هي [[مكة]].<ref>جامع ‌البيان، ج‌ 17، ص‌2‌؛ مجمع‌ البيان، ج‌ 7، ص‌ 100.</ref> وكانت هذه الهجرة بعد خلاص إبراهيم من [[نار النمرود]]،<ref>جامع ‌البيان، ج‌ 17، ص 60؛ الكافي، ج 8، ص 370-371.</ref> وفي عدة روايات، كانت بعد نفيه على يد [[النمرود]].<ref>الكافي، ج‌ 8، ص‌ 371؛ بحار الأنوار، ج‌ 12، ص‌ 39-154.</ref>
وقد ورد ذكر هذا المسجد في المصادر القديمة في القرنين الثاني والثالث، وكان يسمّى مسجد إبراهيم، وقد ورد في هذه المصادر قولان مشهوران حول اسم إبراهيم، أحدهما هو النبي إبراهيم والآخر هو إبراهيم أبو قبيسي. وقد ذكرت المصادر المعاصرة شهرته باسم بلال.


====رواية التوراة====
وقد اعتبر البعض أن سبب تسمية هذا الاسم بإقامة بلال الأذان في هذا المكان، كما تعتبر بعض المصادر أن هذا المسجد الواقع على جبل أبي قبيس هو محل النبي أثناء حادثة شق القمر.
وبحسب رواية [[التوراة]]، فإن إبراهيم خرج من [[أور كلدان]] مع أبيه [[تارح]] وزوجته [[سارة]] وابن أخيه [[لوط]] وهاجروا إلى [[حران|حاران]].<ref>الكتاب المقدس، پیدایش، 11: 31.</ref> ثم  خرج من حاران إلى أرض [[كنعان]] بأمر من الله.<ref>الكتاب المقدس، پیدایش، 12: 4-5.</ref> تم ذكر [[أرض المقدس]] على أنها الوجهة النهائية لهجرته.<ref>الكتاب المقدس، پیدایش، 12: 1.</ref> وتؤكد بعض الروايات الإسلامية رواية التوراة، والتي تفيد بأن إبراهيم ذهب أولاً إلى حاران وأقام هناك فترة، ثم غادرها مرة أخرى إلى [[فلسطين]].<ref>جامع ‌البیان، ج‌ 17، ص‌ 61‌؛ تفسير القرطبي، ج 15، ص 98؛ ج‌ 23، ص‌ 65‌؛ إعلام القرآن، ص‌ 23.</ref>


== السفر لمكة ==
از این مسجد در منابع قدیم‌تر در قرون دوم و سوم یاد شده و نام آن را مسجد ابراهیم گفته‌اند. در این منابع دو قول مشهور درباره نام ابراهیم ذکر شده شده یکی ابراهیم پیامبر و دیگری ابراهیم ابوقبیسی. منابع معاصر شهرت آن به نام بلال را گزارش کرده‌اند. عده‌ای علت این نام‌گذاری را اذان گفتن بلال در این محل دانسته‌اند. برخی منابع نیز این مسجد بالای کوه ابوقبیس را جایگاه پیامبر به‌هنگام شق‌القمر دانسته‌اند.
يذكر [[القرآن]]، على عكس [[التوراة]]، رحلة إبراهيم إلى [[مكة]]، والتي ربما حدثت مرتين على الأقل. وفي الرحلة الأولى كانت معه [[هاجر]] و<nowiki/>[[إسماعيل]] أيضا وأسكنهما بمكة.


وكانت مكة يومئذ أرضاً جرداء لا عشب فيها و لا ماء.<ref>جامع البیان، ج 1، ص 755؛ مجمع البيان، ج 6، ص 84.</ref> قالب آية<ref>سورة إبراهيم، الآية 37</ref>
==مکان مسجد==


وبحسب روايات كثيرة، فإن إسماعيل (ع) كان في هذا السفر طفلاً، وأبقى إبراهيمُ إسماعيلَ بأمر الله و بمساعدة جبريل في المكان المسمّى الآن "حجر إسماعيل".<ref>صحيح البخاري، ج 4، ص 116؛ الكافي، ج 4، ص 201.</ref> وفي رواية أخرى، بعد الوصول لمكة وعودة إبراهيم، وصل إسماعيل للموت من شدة العطش، حتى عثر على الماء في تلك الأرض بلطف من الله، وأصبحت مقصد القوافل من اليمن.<ref>الكافي، ج 4، ص 20.</ref> وبحسب روايات المفسرين فإن استقرار إسماعيل وهاجر في هذا المكان، و دعائهما بالخير لهذه المدينة، كان عامل قيام مدينة مكة أو ازدهارها.<ref>الميزان، ج 12، ص 68.</ref><ref>حواشي الشرواني، ج 4، ص 66.</ref>
مسجد بلال بر فراز [[کوه ابوقبیس]] قرار داشت و مساحتی حدود یکصد متر مربع داشت.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.</ref>این مسجد تا قرن چهاردهم هجری وجود داشته<ref>التاریخ القویم، ج5، ص 84</ref> اما در طرح‌های جدید توسعه و بنای کاخ‌هایی که برای میهمانان [[دولت سعودی]] بر فراز [[کوه ابوقبیس]] ساخته شده تخریب شده و اکنون اثری از آن برجای نمانده و تنها تصویر آن باقی است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.</ref>


===سفر إبراهيم لمكة مجدداً===
==مسجد ابراهیم یا مسجد بلال؟==
وبحسب الآيات القرآنية، فإن إبراهيم سافر إلى [[مكة]] أكثر من مرة. وفي الرحلة الأولى أودع هناك [[هاجر]] وابنه الرضيع [[إسماعيل]]،<ref>[[سورة إبراهيم]]، الآية 37</ref> وفي الرحلة الثانية بنى [[الكعبة]] بمساعدة ابنه الصغير إسماعيل وأدى مناسك [[الحج]].<ref>[[سورة البقرة]]، الآية 127</ref>
نام قدیم مسجد بلال، مسجد ابراهیم بود و منابع کهن با این نام از آن یاد کرده‌اند. به نوشته ازرقی(درگذشت: 250ق) و فاکهی (درگذشت: 272ق)، دو تاریخ‌نگار مکه در قرن سوم قمری، بنابر گزارشی که نزد مردم مکه رواج داشت، [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهیم]] مردم را از بالای این کوه به حج‌گزاری فراخواند؛<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC2.pdf&page=203 اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC4.pdf&page=17 اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16]</ref> اما برخی از مکیان نیز نام این مسجد را منسوب به شخصی به نام ابراهیم قبیسی می‌دانستند نه حضرت ابراهیم.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC2.pdf&page=203 اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC4.pdf&page=17 اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16]</ref>  


== بناء الكعبة ==
منابعی مانند [[ابن جبیر]]<ref>رحله ابن جبیر، ص76</ref> و [[ابن بطوطه]]<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383</ref> نیز بدون ذکر نام فقط وجود مسجد در فراز کوه ابوقبیس را گزارش کرده‌اند؛ اما در منابع معاصر از این مسجد با نام مسجد بلال یاد شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125؛ رحله ابن بطوطه، ج1، پاورقی، ص383؛ الرحلات المغربیه و الاندلسیه، ص456؛ «حجنامه2» علی نقی منزوی، مجله کاوه، شماره 47 و 48، بهار و تابستان 1352، ص62.</ref> همچنین برخی گفته‌اند بلال پس از [[فتح مکه]]، بر کوه ابوقبیس اذان گفت و بعدها کسی به یاد و نام بلال مسجدی بر بالای این کوه ساخت.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125.</ref>
ومن ظاهر بعض الآيات كالآية:<ref>[[سورة آل‌ عمران]]، الآية 96</ref> والروايات الصريحة، يظهر أن [[الكعبة]] كانت موجودة قبل إبراهيم وبنيت بيد [[آدم (ع)|آدم]].<ref>مجمع البيان، ج 1، ص 386؛ فتح الباري، ج 6، ص 290-291؛ كنز الدقائق، ج 1، ص 338-339.</ref>ومن ناحية أخرى، يعتبر بعض المفسرين أن إبراهيم هو مؤسس الكعبة، ويعتبرون خبر بناء الكعبة على يد آدم (ع) ضعيفاً.تفسير ابن كثير، ج 1، ص 391.<nowiki></ref></nowiki>


==نماز پیامبر و شق‌القمر==
برخی گزارش‌ها از نماز پیامبر بالای کوه ابوقبیس خبر داده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC4.pdf&page=16 اخبار مکه فاکهی، ج4، ص 16]</ref> ابن جبیر و ابن بطوطه در سفرنامه‌های خود، این مسجد را جایگاه پیامبر(ص) در هنگام [[شق القمر]] دانسته‌اند.<ref>رحله ابن جبیر، ص76؛ رحله ابن بطوطه، ج1، ص383</ref>


==گزارش ابن بطوطه از چراغانی مسجد بلال==
ابن بطوطه در سفرنامه اش در سال 725 قمری، به رسم و رسوم مکیان در شب بیست و هفتم ماه رمضان و شب اول ماه شوال اشاره می‌کند. او می‌گوید مکیان در این شب‌ها در [[مسجدالحرام]] و اطراف آن و نیز در مسجد [[کوه ابوقبیس]] مشعل و چراغ روشن می‌کنند.<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص 404</ref>


ومن الروايات الكثيرة الواردة أن مكان الكعبة لم يكن معروفاً لإبراهيم في البداية، و<nowiki/>[[جبرائيل]] هو من علّمه مكان بنائها.<ref>تفسير القمي، ج 1، ص 62؛ مجمع البيان، ج 1، ص 389؛ بحار الأنوار، ج 96، ص 38.</ref> ولم يرد ضمن آيات [[القرآن]] الأمر ببناء الكعبة لإبراهيم صراحة؛ لكن جاء في بعض الروايات التي تمسك بها المفسرون أن [[الله]] وكل إليه أمر بنائها.<ref>تفسير القمي، ج 1، ص 61؛ الصافي، ج 1، ص 189؛ بحار الأنوار، ج 12، ص 99.</ref>
==تاریخچه بنا==
[[اخبار مکه (ازرقی)|تاریخ ازرقی]] قدیمی‌ترین منبعی است که در قرن سوم هجری به این مسجد اشاره کرده‌است.<ref>اخبار مکه،ازرقی، ج2، ص 202</ref> بر این اساس برخی از تاریخ‌نگاران زمان احتمالی ساخت مسجد را قرن نخست هجری دانسته‌اند.<ref>تاریخ القویم، ج5، ص 83</ref>  


ولم يكن إبراهيم وحده عند بناء الكعبة، بل ساعده [[إسماعيل]] وأحضر له الآجر أو الأحجار، وقام إبراهيم ببنائها.<ref>تفسير الثعلبي، ج 1، ص 274؛ المیزان، ج 1، ص 292؛ مجمع‌ البيان، ج‌ 1، ص‌ 389.</ref> وذكر في بعض الروايات كذلك عن مساعدة الملائكة لهما.<ref>عمدة القارئ، ج 9، ص 213.</ref> وكانت مواد البناء عبارة عن نوع من الآجر أو الحجر الأحمر تم جلبها من خمسة جبال مختلفة حول الكعبة، وبحسب رواية، أنهم أحضروها من [[جبل طوى]].<ref>تفسير القمي، ج 1، ص 62؛ عمدة القارئ، ج 9، ص 213؛ الصافي، ج 1، ص 189.</ref>
همچنین ابن بطوطه در قرن هشتم از بازسازی مسجد به دستور ملک ظاهر مملوکی خبر داده است.<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383</ref> از تجدید بنای این مسجد در قرن 13 هجری توسط یک مرد هندی هم خبر داده‌اند.<ref>تحصیل المرام، ج1، ص 502</ref>


=== مقام إبراهيم ===
=== گزارش سفرنامه‌های ایرانیان ===
{{اصلی|مقام ابراهیم}}
برخی [[شیعه|شیعیان]] ایرانی که پیش از تخریب مسجد بلال به [[مکه]] رفته‌اند، گزارش‌هایی از آن نقل کرده‌اند.<ref>پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ص766.</ref> میرزا داود حسینی که در سال 1322 قمری به [[حج]] رفته، تصریح کرده است که بالای کوه ابوقبیس، جایی که پیامبر مردم را به توحید فراخواند، [[محراب]] و [[گلدسته|مأذنه‌ای]] ساخته‌اند.<ref>پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ج7، ص545.</ref> حاج ایازخان قشقایی در سفر حج سال 1341ق/1301ش، از وجود بقعه‌ای با دو [[گلدسته]] بر این کوه خبر داده، اما نام آن را نیاورده است.<ref>پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ج8، ص419</ref>
[[مقام ابراهیم(ع)|مقام‌ ابراهیم‌]]


يوجد بجانب [[الكعبة]] أثر آخر لإبراهيم. (آية)<ref>[[سورة البقرة]]، الآية 125؛ و[[سورة آل‌ عمران]]، الآية 97</ref> ويقال أن هذا هو نفس الحجر الذي وضعه تحت قدميه أثناء بناء الكعبة. كما اعتبر البعض أن بيت الكعبة نفسه هو [[مقام إبراهيم]].<ref>جامع البيان، ج 1، ص 746-747؛ التفسير الکبير، ج 4، ص 54.</ref>
=== آخرین‌گزارش‌ها از مسجد بلال ===
گزارشی از مسجد بلال در کتاب [[التاریخ القویم لمکة و بیت‌الله الکریم|تاریخ القویم]] نیز آمده است. گزارش این کتاب که نخستین بار در سال 1385 قمری/ 1966میلادی منتشر شده است نشان می‌دهد که این مسجد تا آن زمان وجود داشته و اطراف آن را نیز خانه‌های متعدد فراگرفته بود.<ref>التاریخ القویم، ج5، ص 84.</ref> مسجد بلال اکنون تخریب شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.</ref>


== دعوة الناس إلى الحج ==
==گالری==
بحسب الروايات، بعد بناء الكعبة، أُعطي إبراهيم الأمر بأن يدعو الناس إلى [[الحج]] أمراً من عند [[الله]]. (آية)<ref>[[سوره حج|سوره حجّ]]، آیه 27</ref>فوقف على [[جبل أبي قبيس]] ووضع يده على أذنه وصاح: أيها الناس! لبّوا نداء ربكم. وكان أول من لبى نداءه، جماعة من قبيلة يمنية تسمى [[جُرْهُم]].<ref>الکافی، ج4، ص205؛ عمدة القاری، ج9، ص128؛ وسائل الشیعه، ج11، ص15.</ref>
<gallery>
پرونده:مسجد بلال.jpg|مسجد بلال در مکه
پرونده:مسجد بلال1.jpg|مسجد بلال در مکه
پرونده:مسجد بلال2.jpg|مسجد بلال در مکه
پرونده:مسجد بلال3.jpg|مسجد بلال در مکه


== حج إبراهيم (ع) ==
</gallery>
ويُستشف من ظاهر الآيات القرآنية أن إبراهيم لم يكن على دراية بمناسك [[الحج]]. لذلك طلب من [[الله]] عز و جل أن يعلمه ذلك: آية<ref>[[سوره بقره]]، آیه 128</ref>. وقد ذكر المفسرون روايات تدل على أن [[جبرائيل]] علم إبراهيم مناسك الحج.<ref>تفسیر ابن کثیر، ج1، ص189؛ الدر المنثور، ج1، ص137.</ref><ref>بحار الانوار، ج12، ص100.</ref>


وليس هناك مستمسك حول عدد حجج إبراهيم (ع)؛ ويقال أن أول حج لإبراهيم كان بعد بناء [[بيت الله]].<ref>تفسیر ابن کثیر، ج1، ص189؛ بحار الانوار، ج12، ص100.</ref> كما أن هذا الرأي محل تأييد من يعتبره مؤسس [[الكعبة]]،<ref>التبیان، ج‌1، ص‌462.</ref> والحال أنه قد جاء في الروايات أن أول حج لإبراهيم كان قبل بناء الكعبة.<ref>الکافی، ج4، ص202-203.</ref>
==جستارهای وابسته==
*[[کوه ابوقبیس|'''کوه ابوقبیس''']]
*'''[[بلال بن رباح]]'''
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
==منابع ==
 
{{منابع}}
{{منابع}}
{{دانشنامه
| آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9515/%d8%a7%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%8a%d9%85-%d8%b9
| عنوان = ابراهیم(ع)
| نویسنده = علی شیخ
}}
* '''اعلام القرآن''': شبستری، قم، دفتر تبلیغات، 1379ش
* '''بحار الانوار''': المجلسی (م.1110ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، 1403ق
* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م.754ق.)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت،‌دار الکتب العلمیه، 1422ق
* '''التبیان''': الطوسی (م.460ق.)، به کوشش العاملی، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی
* '''تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم)''': ابن کثیر (م.774ق.)، به کوشش مرعشلی، بیروت،‌دار المعرفه، 1409ق
* '''التفسیر الکبیر''': الفخر الرازی (م.606ق.)، قم، دفتر تبلیغات، 1413ق
* '''تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان)''': الثعلبی (م.427ق.)، به کوشش ابن عاشور، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، 1422ق
* '''تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)''': القرطبی (م.671ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، 1405ق
* '''جامع البیان''': الطبری (م.310ق.)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت،‌دار الفکر، 1415ق
* '''حواشی الشروانی و العبادی''': الشروانی (م.1301ق.) و العبادی (م.994ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی
* '''الدر المنثور''': السیوطی (م.911ق.)، بیروت،‌دار المعرفه، 1365ق
* '''الصافی''': الفیض الکاشانی (م.1091ق.)، بیروت، اعلمی، 1402ق
* '''الصحاح''': الجوهری (م.393ق.)، به کوشش احمد العطار، بیروت،‌دار العلم للملایین، 1407ق
* '''صحیح البخاری''': البخاری (م.256ق.)، بیروت،‌دار الفکر، 1401ق
* '''العرب‌ و الیهود فی‌ التاریخ''': احمد سوسه، دمشق‌، 1972م‌
* '''عمدة القاری''': العینی (م.855ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی
* '''فتح الباری''': ابن حجر العسقلانی (م.852ق.)، بیروت،‌دار المعرفه
* '''قصص الانبیاء''': ابن کثیر (م.774ق.)، به کوشش مصطفی عبدالواحد،‌دار الکتب الحدیثه، 1388ق
* '''قصص الانبیاء''': الجزائری (م.1112ق.)، قم، الشریف الرضی
* '''الکافی''': الکلینی (م.329ق.)، به کوشش غفاری، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه، 1375ش
* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر علی بن محمد الجزری (م.630ق.)، بیروت،‌دار صادر، 1385ق
* '''کتاب مقدس''': ترجمه''': فاضل خان همدانی، ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران، اساطیر، 1380ش
* '''کنز الدقایق''': المشهدی (م.1125ق.)، به کوشش درگاهی، تهران، وزارت ارشاد، 1411ق
* '''لسان العرب''': ابن منظور (م.711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق
* '''مجمع البیان''': الطبرسی (م.548ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، 1415ق
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م.626ق.)، بیروت،‌دار صادر، 1995م
* '''المیزان''': الطباطبایی (م.1402ق.)، بیروت، اعلمی، 1393ق
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م.1104ق.)، قم، آل‌ البیت:، 1412ق
{{پایان}}
{{پیامبران}}
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله
| شناسه =
| جعبه اطلاعات = <!--شد، - -->
| عنوان‌بندی = شد
| ویرایش = شد
| لینک‌دهی = شد
| عکس = شد<!--شد، - -->
| جعبه نقل قول = <!--شد، - -->
| پیوند به بیرون = شد<!--شد، - -->
| مطالعه بیشتر = <!--شد، - -->
| پانویس و منابع = شد
| ناوبری = شد
| رده = شد
| تغییر مسیر = شد
}}<onlyinclude>


[[رده:پیامبران]]
*'''اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه'''، محمدبن اسحاق فاکهی، ابوعبدالله محمد بن اسحاق الفاکهی، تصحیح عبدالملک بن دهیش، مکه: مکتبه الاسدی، 1424ق.
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
 
[[رده:اشخاص حج‌گزار]]
*'''اخبار مکه و ما جا فیها من الاثار'''، محمد بن عبدالله، مصحح:رشدی صالح ملحس، بیروت:دارالاندلس، 1416ق
 
*'''التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم'''، محمدطاهر، کردی، بیروت:دارالخضر، چاپ اول، 1420ق
 
*'''الرحله ابن بطوطه'''، محمدبن عبدالله ابن بطوطه، مصحح:عبدالهادی تازی، ریاض:اکادیمیه المملکه المغربیه، 1417ق
 
*'''الرحله ابن جبیر'''، محمدبن احمد، بیروت: دار و مکتبه الهلال، چاپ اول
 
*'''الرحلات المغربیه و الاندلسیه'''، عواطف محمد یوسف نواب، ریاض:مکتبه الملک فهد الوطنیه، 1417
 
*'''تحصیل المرام فی اخبار البیت الحرام'''، محمدبن احمد مالکی مکی، مصحح: عبدالملک ابن دهیش، مکه:مکتبه الاسدی، 1424ق.
 
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران:مشعر، 1381
 
*'''پنجاه سفرنامه حج قاجاری'''، رسول جعفریان، تهران: نشر علم، 1389ش.

المراجعة الحالية بتاريخ ١٨:١١، ٢٥ يوليو ٢٠٢٤

https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AD_(%D9%85%DA%A9%D9%87)

تجربة 1

تجربة2

تجربة3

مسجد بلال بن رَباح هو مسجد منسوب لـبلال وكان يقع على قمة جبل أبي قبيس في مكة المكرمة، والذي تم تدميره ضمن مخطط التوسعة الجديد وبناء قصور الحكومة السعودية على قمة هذا الجبل.

وقد ورد ذكر هذا المسجد في المصادر القديمة في القرنين الثاني والثالث، وكان يسمّى مسجد إبراهيم، وقد ورد في هذه المصادر قولان مشهوران حول اسم إبراهيم، أحدهما هو النبي إبراهيم والآخر هو إبراهيم أبو قبيسي. وقد ذكرت المصادر المعاصرة شهرته باسم بلال.

وقد اعتبر البعض أن سبب تسمية هذا الاسم بإقامة بلال الأذان في هذا المكان، كما تعتبر بعض المصادر أن هذا المسجد الواقع على جبل أبي قبيس هو محل النبي أثناء حادثة شق القمر.

از این مسجد در منابع قدیم‌تر در قرون دوم و سوم یاد شده و نام آن را مسجد ابراهیم گفته‌اند. در این منابع دو قول مشهور درباره نام ابراهیم ذکر شده شده یکی ابراهیم پیامبر و دیگری ابراهیم ابوقبیسی. منابع معاصر شهرت آن به نام بلال را گزارش کرده‌اند. عده‌ای علت این نام‌گذاری را اذان گفتن بلال در این محل دانسته‌اند. برخی منابع نیز این مسجد بالای کوه ابوقبیس را جایگاه پیامبر به‌هنگام شق‌القمر دانسته‌اند.

مکان مسجد

مسجد بلال بر فراز کوه ابوقبیس قرار داشت و مساحتی حدود یکصد متر مربع داشت.[١]این مسجد تا قرن چهاردهم هجری وجود داشته[٢] اما در طرح‌های جدید توسعه و بنای کاخ‌هایی که برای میهمانان دولت سعودی بر فراز کوه ابوقبیس ساخته شده تخریب شده و اکنون اثری از آن برجای نمانده و تنها تصویر آن باقی است.[٣]

مسجد ابراهیم یا مسجد بلال؟

نام قدیم مسجد بلال، مسجد ابراهیم بود و منابع کهن با این نام از آن یاد کرده‌اند. به نوشته ازرقی(درگذشت: 250ق) و فاکهی (درگذشت: 272ق)، دو تاریخ‌نگار مکه در قرن سوم قمری، بنابر گزارشی که نزد مردم مکه رواج داشت، حضرت ابراهیم مردم را از بالای این کوه به حج‌گزاری فراخواند؛[٤] اما برخی از مکیان نیز نام این مسجد را منسوب به شخصی به نام ابراهیم قبیسی می‌دانستند نه حضرت ابراهیم.[٥]

منابعی مانند ابن جبیر[٦] و ابن بطوطه[٧] نیز بدون ذکر نام فقط وجود مسجد در فراز کوه ابوقبیس را گزارش کرده‌اند؛ اما در منابع معاصر از این مسجد با نام مسجد بلال یاد شده است.[٨] همچنین برخی گفته‌اند بلال پس از فتح مکه، بر کوه ابوقبیس اذان گفت و بعدها کسی به یاد و نام بلال مسجدی بر بالای این کوه ساخت.[٩]

نماز پیامبر و شق‌القمر

برخی گزارش‌ها از نماز پیامبر بالای کوه ابوقبیس خبر داده‌اند.[١٠] ابن جبیر و ابن بطوطه در سفرنامه‌های خود، این مسجد را جایگاه پیامبر(ص) در هنگام شق القمر دانسته‌اند.[١١]

گزارش ابن بطوطه از چراغانی مسجد بلال

ابن بطوطه در سفرنامه اش در سال 725 قمری، به رسم و رسوم مکیان در شب بیست و هفتم ماه رمضان و شب اول ماه شوال اشاره می‌کند. او می‌گوید مکیان در این شب‌ها در مسجدالحرام و اطراف آن و نیز در مسجد کوه ابوقبیس مشعل و چراغ روشن می‌کنند.[١٢]

تاریخچه بنا

تاریخ ازرقی قدیمی‌ترین منبعی است که در قرن سوم هجری به این مسجد اشاره کرده‌است.[١٣] بر این اساس برخی از تاریخ‌نگاران زمان احتمالی ساخت مسجد را قرن نخست هجری دانسته‌اند.[١٤]

همچنین ابن بطوطه در قرن هشتم از بازسازی مسجد به دستور ملک ظاهر مملوکی خبر داده است.[١٥] از تجدید بنای این مسجد در قرن 13 هجری توسط یک مرد هندی هم خبر داده‌اند.[١٦]

گزارش سفرنامه‌های ایرانیان

برخی شیعیان ایرانی که پیش از تخریب مسجد بلال به مکه رفته‌اند، گزارش‌هایی از آن نقل کرده‌اند.[١٧] میرزا داود حسینی که در سال 1322 قمری به حج رفته، تصریح کرده است که بالای کوه ابوقبیس، جایی که پیامبر مردم را به توحید فراخواند، محراب و مأذنه‌ای ساخته‌اند.[١٨] حاج ایازخان قشقایی در سفر حج سال 1341ق/1301ش، از وجود بقعه‌ای با دو گلدسته بر این کوه خبر داده، اما نام آن را نیاورده است.[١٩]

آخرین‌گزارش‌ها از مسجد بلال

گزارشی از مسجد بلال در کتاب تاریخ القویم نیز آمده است. گزارش این کتاب که نخستین بار در سال 1385 قمری/ 1966میلادی منتشر شده است نشان می‌دهد که این مسجد تا آن زمان وجود داشته و اطراف آن را نیز خانه‌های متعدد فراگرفته بود.[٢٠] مسجد بلال اکنون تخریب شده است.[٢١]

گالری

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.
  2. ↑ التاریخ القویم، ج5، ص 84
  3. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.
  4. ↑ اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201؛ اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16
  5. ↑ اخبار مکه ازرقی، ج2، ص 201؛ اخبار مکه فاکهی، ج4، ص17-16
  6. ↑ رحله ابن جبیر، ص76
  7. ↑ رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383
  8. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125؛ رحله ابن بطوطه، ج1، پاورقی، ص383؛ الرحلات المغربیه و الاندلسیه، ص456؛ «حجنامه2» علی نقی منزوی، مجله کاوه، شماره 47 و 48، بهار و تابستان 1352، ص62.
  9. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص125.
  10. ↑ اخبار مکه فاکهی، ج4، ص 16
  11. ↑ رحله ابن جبیر، ص76؛ رحله ابن بطوطه، ج1، ص383
  12. ↑ رحله ابن بطوطه، ج1، ص 404
  13. ↑ اخبار مکه،ازرقی، ج2، ص 202
  14. ↑ تاریخ القویم، ج5، ص 83
  15. ↑ رحله ابن بطوطه، ج1، ص 383
  16. ↑ تحصیل المرام، ج1، ص 502
  17. ↑ پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ص766.
  18. ↑ پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ج7، ص545.
  19. ↑ پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ج8، ص419
  20. ↑ التاریخ القویم، ج5، ص 84.
  21. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ج1، ص 151.

منابع

قالب:منابع

  • اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، محمدبن اسحاق فاکهی، ابوعبدالله محمد بن اسحاق الفاکهی، تصحیح عبدالملک بن دهیش، مکه: مکتبه الاسدی، 1424ق.
  • اخبار مکه و ما جا فیها من الاثار، محمد بن عبدالله، مصحح:رشدی صالح ملحس، بیروت:دارالاندلس، 1416ق
  • التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم، محمدطاهر، کردی، بیروت:دارالخضر، چاپ اول، 1420ق
  • الرحله ابن بطوطه، محمدبن عبدالله ابن بطوطه، مصحح:عبدالهادی تازی، ریاض:اکادیمیه المملکه المغربیه، 1417ق
  • الرحله ابن جبیر، محمدبن احمد، بیروت: دار و مکتبه الهلال، چاپ اول
  • الرحلات المغربیه و الاندلسیه، عواطف محمد یوسف نواب، ریاض:مکتبه الملک فهد الوطنیه، 1417
  • تحصیل المرام فی اخبار البیت الحرام، محمدبن احمد مالکی مکی، مصحح: عبدالملک ابن دهیش، مکه:مکتبه الاسدی، 1424ق.
  • آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران:مشعر، 1381
  • پنجاه سفرنامه حج قاجاری، رسول جعفریان، تهران: نشر علم، 1389ش.
مجلوبة من «https://ar.wikihaj.com/index.php?title=مستخدم:A.Zaidan/الملعب_4&oldid=7218»